Παιδική Παχυσαρκία

Χριστούγεννα και διατροφή των παιδιών

Πώς αντιδρούν τα παιδιά στην πιο «γλυκιά περίοδο» του έτους; Ακολουθούν τα υπέρβαρα και παχύσαρκα κατά την περίοδο των Χριστουγέννων άλλο μοτίβο από τα φυσιολογικά σε βάρος παιδιά; Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Ποιες είναι οι δυσκολίες για ένα παιδί ως προς τη διατροφή του μέσα στα Χριστούγεννα;

 

Νέα δεδομένα για την παιδική κι εφηβική παχυσαρκία

Ας ξεκινήσουμε με μια πραγματικότητα: Εδώ και σαράντα χρόνια ο επιπολασμός της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας συνεχώς αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας μεταξύ των παιδιών και των εφήβων έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν σε υψηλά επίπεδα περίπου από το 2000. Οι τάσεις ωστόσο είναι άνισες μεταξύ των κοινωνικοοικονομικών ομάδων στις χώρες υψηλού εισοδήματος και η αύξηση συνεχίζει να επιταχύνεται αλλού, ιδιαίτερα σε πολλά κράτη της Ασίας (Μέση Ανατολή, Ινδία) αλλά και στις νησιωτικές χώρες του Ειρηνικού (όπως στο Νιούε, στο Ναουρού, στην Αμερικανική Σαμόα και στο Παλάου).

Σύμφωνα με τη στατιστική, 383 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι προβλέπεται να ζουν με παχυσαρκία έως το 2035.

 

Στον παρακάτω πίνακα μπορούμε να αντιληφθούμε τη γεωμετρική πρόοδο που αυξάνει η παιδική και εφηβική παχυσαρκία σε παγκόσμιο επίπεδο (Atlas, 2023):

 

ΑΓΟΡΙΑ 2020 2025 2030 2035
Παχύσαρκα παιδιά κ έφηβοι (εκατομμύρια) 103 140 175 208
Ποσοστό επί του συνόλου των αγοριών 10% 14% 17% 20%

 

ΚΟΡΙΤΣΙΑ 2020 2025 2030 2035
Παχύσαρκα παιδιά κ έφηβες (εκατομμύρια) 72 101 135 175
Ποσοστό επί του συνόλου των κοριτσιών 8% 10% 14% 18%

 

 

(ΠΗΓΗ: Obesity Atlas 2023)

 

Με άλλα λόγια, παιδική και εφηβική παχυσαρκία αναμένεται να απασχολήσουν τα συστήματα υγείας κάθε κράτους αλλά και την κάθε οικογένεια και κοινωνία ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ποσοστά παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα αγγίζουν το 21% (μια από τις υψηλότερες τιμές σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο).

 

“Φεστιβάλ γλυκών” αποτελούν οι γιορτές των Χριστουγέννων

 

Sweet Christmas

Από την άλλη πλευρά, βρισκόμαστε μόλις λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη της περιόδου των Χριστουγέννων. Μια περίοδος που διαρκεί αρκετά και χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών γλυκών. Τόσο για την περίσταση (μελομακάρονα, κουραμπιέδες, βασιλόπιτες) όσο και «κλασσικές επιλογές» όπως πάστες, σοκολάτες και γλυκά του ταψιού. Η εορταστική περίοδος αυτή αποτελεί ως γνωστόν την πιο «οικογενειακή» από όλες της χρονιάς. Συνηθισμένη η εικόνα να μαζευόμαστε γύρω από ένα τραπέζι και να τρώμε ποσότητες φαγητού και να ολοκληρώνουμε τρώγοντας γλυκά. Και μάλιστα πολλά.

Σύμφωνα με παλιότερες έρευνες, τα υπέρβαρα παιδιά δεν ακολουθούν διαφορετικό μοτίβο, διαφορετική συμπεριφορά από τα φυσιολογικά σε βάρος παιδιά κατά το διάστημα αυτό (Martijn, Pasch & Roefs, 2016). Ίσως σε αντίθεση με αυτό που πιστεύει η πλειοψηφία, ότι δηλαδή ένα υπέρβαρο παιδί θα αναζητήσει εκείνες τις μέρες περισσότερα γλυκά και φαγητά σε σχέση με ένα που είναι κοντά στο ιδανικό του βάρος. Φυσικά, μια έρευνα δεν είναι ποτέ αρκετή για να εξαχθεί ένα ασφαλές συμπέρασμα αλλά με βάση αυτή ενδεχομένως το όλο γιορτινό περιβάλλον να κάνει παιδιά και εφήβους να αναζητούν τις επιπλέον θερμίδες ανεξάρτητα των κιλών που έχουν. Συν, φυσικά, ότι σε ένα τραπέζι που οι γονείς τους καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες συνεχόμενα αποτελούν το λόγο για να τρώνε κι αυτά περισσότερο.

 

 

 

Πόσες θερμίδες καταναλώνονται

Πόσο όμως μπορεί να φάει συνήθως κάποιο παιδί μέσα στις γιορτές; Αν υποθέσουμε ότι τη μέρα των Χριστουγέννων ένα παιδί καταναλώσει πάνω από 300γρ σε γλυκά (σχεδόν 1.800 θερμίδες). Και πάνω από 1.200 θερμίδες το μεσημεριανό (ψητό κρέας γεμιστό με πατάτες ή ρύζι συν αναψυκτικό/ά) συν πρωινό (500), ενδιάμεσα σνακ (ξηροί καρποί/κουλούρια/ποπ κορν-300) και βραδινό (1.000) πλησιάζουμε τις 5.000 θερμίδες. Θερμίδες που ουσιαστικά αναλογούν σε έναν αθλητή που προπονείται για πάνω από 8 ώρες τη μέρα. Θερμίδες μάλιστα που είναι πιθανό, αν όχι στον ίδιο βαθμό αλλά ακόμα και κατά το ήμισυ, να επαναληφθούν κι άλλες μέρες μέχρι να ανοίξουν τα σχολεία.

 

 

Αιτίες

Φυσικά, δεν ευθύνονται τα παιδιά που κάνουν λάθος επιλογές. Ακόμα κι αν τις επαναλαμβάνουν. Όλο και περισσότερες διαφημίσεις περνούν στο ασυνείδητό τους την επιθυμία να συνδυάσουν μια επίσκεψη σε ένα μεγάλο εμπορικό κατάστημα με κατανάλωση ζαχαρωτών ή/και άλλων γλυκών. Ή έναν αγαπημένο τους υπερήρωα με κάποιο σνακ με πολλή ζάχαρη και αλάτι που θα πάρει κάποιος από την οικογένεια (γονιός ή άλλος κηδεμόνας) από το σούπερ μάρκετ. Εκτός από αυτά, οι συνταγές και οι επιλογές για φαγητά και γλυκά μέσα στα Χριστούγεννα έχουν πολλαπλασιαστεί σε σχέση με τα παλιότερα χρόνια. Κάτι που προκαλεί μεγαλύτερη περιέργεια στους γονείς να αγοράσουν και να δοκιμάσουν ακόμα περισσότερα και πιο διαφορετικά εδέσματα.

 

Επιπλέον, η περίοδος πριν από τα Χριστούγεννα συνοδεύεται και συνδυάζεται με πολλές ονομαστικές εορτές και εκδηλώσεις (ακόμα και σε σχολεία) που αυξάνουν την επαφή των παιδιών και εφήβων με τροφές πλούσιες σε ενεργειακό περιεχόμενο. Το διάστημα αυτό επιπλέον χαρακτηρίζεται από κάθετη μείωση της σωματικής άσκησης των παιδιών. Συνήθως κλείνονται στο σπίτι μια και τα σχολεία είναι κλειστά, περνούν πολλές ώρες τη μέρα στην τηλεόραση, την ταμπλέτα και τον υπολογιστή. Ακολουθούν ένα παθητικό πρόγραμμα στο οποίο συχνά ο ύπνος είναι ανεπαρκής. Με άλλα λόγια: οι τέλειες συνθήκες για να καταναλώνουν ποσότητες θερμίδων «εν τη αγνοία» τους. Βέβαια, μεγάλο ρόλο παίζει ότι οι γονείς τους ξεκινούν το χορό της αυξημένης κατανάλωσης γλυκών και φαγητών επομένως τα παιδιά θέλοντας και μη ακολουθούν.

 

 

Κίνδυνοι

Οι κίνδυνοι πέραν από τους προφανείς, δηλαδή ένα παιδί να πάρει βάρος μέσα στην περίοδο των εορτών, είναι κι άλλοι. Ένα παιδί που μαθαίνει όταν είναι 6 ή 8 ετών ακόμα και έφηβο, ότι αυτός είναι ο τρόπος να περνάει κάποιος τις γιορτές, θα θέλει να το επαναλάβει και την επόμενη χρονιά, τη μεθεπόμενη κοκ. Θα συνδυάσει απόλυτα την οικογενειακή μάζωξη με αγώνα κατανάλωσης θερμίδων. Θα δυσκολευτεί επίσης να προσαρμοστεί στις συνθήκες μετά τις γιορτές με το άνοιγμα των σχολείων σε όλα τα επίπεδα (διατροφή, ύπνος, ρουτίνα, άσκηση).

 

 

Ποιες είναι οι λύσεις για την ίδια την οικογένεια πάνω στη διατροφή των παιδιών τα Χριστούγεννα;

Λύσεις

Όπως προαναφέραμε, το διάστημα των χριστουγεννιάτικων εορτών, είναι μια περίοδος που τα περισσότερα παιδιά μειώνουν κάθετα τη σωματική τους άσκηση. Η υιοθέτηση ρουτίνας που να περιλαμβάνει τακτική άσκηση (ιδανικά εκτός σπιτιού) μαζί με τουλάχιστον ακόμα ένα μέλος της οικογένειας είναι μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Μια άλλη είναι η ρουτίνα στον ύπνο του παιδιού. Ακόμα, να μην ερωτάται το παιδί ποια γλυκά του αρέσουν και όταν γίνονται τα ψώνια των εορτών στο σούπερ μάρκετ καλό είναι να απουσιάζει. Όσον αφορά αμιγώς το διατροφικό κομμάτι, ακόμα και μια και δυο μέρες ένα παιδί να καταναλώσει ένα τεράστιο όγκο θερμίδων δεν θα αποτελέσει πρόβλημα. Πρόβλημα θα είναι αν αυτό είναι ο κανόνας.

Προφανώς στις γιορτές όλοι τρώμε περισσότερο αλλά η διαρκής επανάληψη είναι που προκαλεί θέματα και όχι το να συμβεί περιστασιακά. Τέλος, ρόλος των γονιών είναι να εξηγήσουν στα παιδιά τους πως θα «κινηθούν» μέσα στην περίοδο των εορτών. Πότε θα καταναλωθούν οι μεγάλες ποσότητες φαγητών και γλυκών και πότε η οικογένεια θα επιστρέψει στη ρουτίνα της διατροφής που είχε εκτός από τις «ειδικές μέρες».

 

 

 

Χριστούγεννα: Η πιο αγαπημένη περίοδος, ειδικά για τα παιδιά

Επίλογος

Από τη μια έχουμε την παιδική παχυσαρκία να καλπάζει, από την άλλη βρισκόμαστε μια ανάσα από τις γιορτές. Δύσκολο σταυροδρόμι; Φαντάζει δύσκολο αλλά δεν είναι: Μπορεί μια οικογένεια, ειδικά τα παιδιά, να περάσουν τις διακοπές των Χριστουγέννων χωρίς να φτάσουν στο άκρο της υπερκατανάλωσης χιλιάδων θερμίδων. Χρειάζεται προγραμματισμός και ενημέρωση από τους γονείς και φυσικά συμβουλευτική από τους ειδικούς (διαιτολόγος) για το πλάνο που μπορούν να ακολουθήσουν βάση τις δυνατότητες του κάθε σπιτιού. Είναι με άλλα λόγια οι γιορτές αυτές μια τέλεια ευκαιρία να ξαναβρεθούν τα μέλη όλης της οικογένειας γύρω από ένα τραπέζι, να διασκεδάσουν, να γελάσουν, να περάσουν όμορφα και να φάνε αρκετά. Δεν χρειάζεται το «μέτρο» στο αρκετά. Περισσότερο χρειάζεται η κατανόηση ότι δεν μπορεί να γίνει για μεγάλο διάστημα για όλους τους λόγους που προαναφέρθηκαν.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Atlas, (2023). “Obesity Atlas 2023” [online]. [Ημερομηνία πρόσβασης: 4 Δεκέμβρη]. Διαθέσιμο στο: https://data.worldobesity.org/publications/WOF-Obesity-Atlas-V5.pdf

Martijn, C., Pasch, S. & Roefs, A. (2016). Sweet Christmas: Do overweight and obese children associate special events more frequently with food than normal weight children?. Appetite, 96, pp. 426-431.

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

 

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *