
Nordic diet: Η απάντηση των Σκανδιναβών στη Μεσογειακή Διατροφή
Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε την Nordic diet. Ένα στυλ διατροφής που μιμείται τη Μεσογειακή, αποτελείται από συστατικά που απαντώνται στις Σκανδιναβικές χώρες και προσφέρει πολλά οφέλη στην υγεία όσων την ακολουθούν.

Τι δεν είναι η Nordic diet
Στο μυαλό των περισσότερων στο άκουσμα «Σκανδιναβική διατροφή» πηγαίνει αυτόματα σε προϊόντα από μεγάλες αλυσίδες σκανδιναβικών εταιριών στη χώρα μας, όπως τα ρολά κανέλας, τα pancakes, ο καπνιστός σολομός με τυρί κρέμα, τα κεφτεδάκια και τα σνίτσελ πανέ. Επίσης, αναψυκτικά/κρασί με αρωματικά και λουκάνικα με τηγανιτά αυγά. Η αλήθεια είναι ότι αυτά δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που οραματίστηκαν το 2004 με 2005 για να προάγουν την υγεία των χωρών αυτών βασιζόμενοι στην τοπική τους κουζίνα.
Τι είναι η Nordic diet (Σκανδιναβική δίαιτα)
Η Nordic diet (ή αλλιώς Σκανδιναβική δίαιτα) μοιάζει αρκετά με τη Μεσογειακή διατροφή. Εστιάζει σε τοπικά προϊόντα που καλλιεργούνται στις σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Δανία, Ισλανδία, Νήσοι Φερόε). Η βασική διαφορά με τη Μεσογειακή είναι στο είδος του λαδιού. Στις σκανδιναβικές χώρες δεν υπάρχουν ελαιόδεντρα κι ως εκ τούτου χρησιμοποιείται στη μαγειρική τους το λάδι κανόλας (canola oil). Αυτό έχει λιγότερα κορεσμένα λιπαρά οξέα, σχεδόν ίδια θερμιδική αξία, περισσότερα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα από το παρθένο ελαιόλαδο, όπως παρατηρούμε στο πινακάκι (ανά 100γρ προϊόντος):
Κανόλα | Ελαιόλαδο | |
Θερμίδες | 884 Kcal | 900 Kcal |
Λίπος | 100 γρ | 100 γρ |
Κορεσμένα Λιπαρά Οξέα | 7,36 γρ | 15,5 γρ |
Μονοακόρεστα Λιπαρά Οξέα | 63,3 γρ | 68,8 γρ |
Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα | 28,1 γρ | 9,47 γρ |
Βιταμίνη Ε | 17,5 mgr | 20,9 mgr |
Βιταμίνη Κ | 71,3 μgr | 26 μgr |
Χολίνη | 0,2 mgr | 0,3 mgr |
(ΠΗΓΗ: USDA)
Προϊόντα ολικής
Η σκανδιναβική δίαιτα δίνει επίσης έμφαση στους σύνθετους υδατάνθρακες: δημητριακά ολικής, κράκερ, φρυγανιές και ψωμιά που παρασκευάζονται με κριθάρι ολικής αλέσεως, βρώμη και σίκαλη. Στη Δανία, είναι δημοφιλές ένα πυκνό, σκούρο ψωμί με προζύμι που ονομάζεται Rugbrød. Αυτές οι τροφές ολικής αλέσεως ως γνωστόν παρέχουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών (βιταμίνες συμπλέγματος Β) που προστατεύουν την καρδιά, συμπεριλαμβανομένων φυτικών ινών (μείωση πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου), βιταμινών (βιταμίνη Α), μετάλλων (σίδηρος, μαγνήσιο) και αντιοξειδωτικών (βιταμίνη Ε, σελήνιο).
Φρούτα
Η κατανάλωση πολλών μούρων είναι μια άλλη μοναδική πτυχή της σκανδιναβικής δίαιτας που μπορεί να οφείλεται σε ορισμένα από τα οφέλη της για την υγεία. Τα μούρα είναι εξαιρετικές πηγές φυτικών χημικών ουσιών γνωστών ως ανθοκυανίνες, οι οποίες φαίνεται να μειώνουν την αρτηριακή πίεση και να κάνουν τα αιμοφόρα αγγεία πιο εύκαμπτα. Περιέχουν ποσότητες βιταμίνης C (9,7mgr/100gr), μαγνησίου (6mgr/100gr) & ασβεστίου (6mgr/100gr).
Ψάρια & θαλασσινά
Εκμεταλλευόμενοι τη βόρεια θάλασσα, η σκανδιναβική δίαιτα περιλαμβάνει ψάρια όπως ο σολομός, η σαρδέλα, το σκουμπρί και η ρέγκα. Ψάρια πλούσια σε πολυακόρεστα, ασβέστιο, βιταμίνη D και ψευδάργυρο.
Κρέας
Η ποσότητα κρέατος και η συχνότητα κατανάλωσης αυτού, είναι περιορισμένη στη δίαιτα αυτή. Κυρίως χρησιμοποιούνται ελάφι, κουνέλι και βίσονας αλλά και κοτόπουλο, πιο σπάνια χοιρινό. Προτιμούν το κρέας που προέρχεται από το κυνήγι. Επίσης καταναλώνουν αυγά με συχνότητα 2-3 φορές την εβδομάδα.

Λαχανικά
Κυρίως συναντάμε τα καρότα, τις παστινάδες, τα παντζάρια, τα γογγύλια και τις πατάτες. Η συχνότητα κατανάλωσής τους είναι 2 μερίδες τη μέρα. Η κατανάλωση σουπών είναι επίσης συχνή. Διακρίνουμε την καροτόσουπα και τη μανιταρόσουπα.
Ξηροί καρποί
Χρησιμοποιούνται πληθώρα ξηρών καρπών, όπως τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα κάσιους και ο κολοκυθόσπορος. Τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο, σελήνιο, μαγνήσιο, νιασίνη και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
Περιορισμοί
Η σκανδιναβική δίαιτα ενθαρρύνει τους ανθρώπους να καταναλώνουν λιγότερη ζάχαρη και διπλάσια ποσότητα φυτικών ινών και θαλασσινών από τις παραδοσιακές δυτικές δίαιτες. Επίσης, δεν προωθεί την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών (αλλαντικά, με πρόσθετη ζάχαρη ή/και αλάτι, αλκοόλ, αναψυκτικά με ζάχαρη).
Έρευνες
Πολύ πρόσφατα, 836 άτομα (43,8% γυναίκες με διάμεση ηλικία τα 62,4 έτη) πήραν μέρος σε μια έρευνα. Με βάση ένα Ερωτηματολόγιο Συχνότητας Τροφίμων, υπολογίστηκαν οι διατροφικές βαθμολογίες Διαιτητικές Προσεγγίσεις για τη Διακοπή της Υπέρτασης (DASH), Βαθμολογία Τροποποιημένης Μεσογειακής Διατροφής (MMDS) και Δείκτης Υγιεινής Σκανδιναβικής Διατροφής (HNFI). Μοντέλα αναλογικής παλινδρόμησης κινδύνου Cox, προσαρμοσμένα για ηλικία, φύλο, δείκτη μάζας σώματος, αναλογία μέσης προς ισχίο, εκπαίδευση, κατάσταση καπνίσματος, συνολική ενεργειακή πρόσληψη και σωματική δραστηριότητα, χρησιμοποιήθηκαν για να συσχετίσουν χωριστά τα DASH, MMDS και HNFI με τη θνησιμότητα από κάθε αιτία
Οι βαθμολογίες διατροφικών προτύπων που αντικατοπτρίζουν την υψηλή πρόσληψη ωφέλιμων ομάδων τροφίμων συσχετίστηκαν με μειωμένο κίνδυνο θνησιμότητας. Δεν υπάρχουν δεδομένα για συσχετίσεις τέτοιων βαθμολογιών διατροφικών προτύπων σε δείγματα με βάση τον πληθυσμό από τη βόρεια Γερμανία. Επομένως, εξετάσαμε τη συσχέτιση τριών βαθμολογιών διατροφικών προτύπων με τη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες σε ένα μετρίου μεγέθους υποψήφιο δείγμα από τη βόρεια Γερμανία.
Σε ένα δείγμα γενικού πληθυσμού ηλικιωμένων από τη βόρεια Γερμανία, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η μεγαλύτερη προσκόλληση στο HNFI σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα από κάθε αιτία (Stürmer et al, 2023).

Λοιπά οφέλη
Η στήριξη της σκανδιναβικής δίαιτας σχεδόν εξ ολοκλήρου σε τοπικά προϊόντα μειώνει το αποτύπωμα άνθρακα μια και οι εισαγωγές προϊόντων περιορίζονται στο ελάχιστο. Επίσης, η μεγάλη κατανάλωση φυτικών προϊόντων δεν επιβαρύνει περαιτέρω το περιβάλλον. Το αυτό ισχύει και για την κτηνοτροφία μια και η κύρια πηγή ζωικών πρωτεϊνών έχει να κάνει με το ελεύθερο κυνήγι και όχι με τη συστηματική κτηνοτροφία.

Επίλογος
Η σκανδιναβική δίαιτα αποτελεί μια αντιγραφή της Μεσογειακής διατροφής προσφέροντας πολλά οφέλη σε όποιους την ακολουθούν. Διακρίνεται από μικρότερη ποικιλία σε φρούτα, λαχανικά από τη «δική μας» αλλά προτείνει την ίδια συχνότητα κατανάλωσης. Με βάση τις διαθέσιμες πρώτες ύλες αποτελεί πρόκληση για όποιον τη δημιούργησε μια και ως γνωστόν η καλλιέργεια πολλών και διαφορετικών οπωροκηπευτικών λόγω καιρικών συνθηκών είναι δύσκολη σε τέτοια μέρη. Με τη συμβουλή του διαιτολόγου μπορεί να προσαρμοστεί σε μια δίαιτα απίσχνανσης αλλά και πρόληψης έναντι καρδιαγγειακών ασθενειών. Επιπλέον, θεωρείται σταθερά μια από τις 20 πιο υγιεινές διατροφές παγκοσμίως. Το ερευνητικό πεδίο είναι ακόμα φτωχό στο να δείξει και στην πράξη τα οφέλη της υγείας μας από την τήρηση αυτής της διατροφής. Το πρωτοποριακό με όσους εμπνεύστηκαν την σκανδιναβική δίαιτα για να τη χρησιμοποιούν έναντι άλλων διαιτών είναι ότι ούτως ή άλλως στην Ευρώπη τα ποσοστά σε παχυσαρκία και καρδιαγγειακές ασθένειες ήταν και παραμένουν από τα χαμηλότερα σ’ αυτές τις χώρες έναντι του ΜΟ. Η ανάγκη τους όμως να δημιουργήσουν μια δίαιτα που να έχει τοπικό χαρακτήρα χωρίς να ξεφεύγει από τα όρια της υγειοπροστατευτικής διατροφής είχε ως αποτέλεσμα την σκανδιναβική δίαιτα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Stürmer, P. Ratjen, I., Weber, K. S., Övermöhle, C., Liedtke, T. P., Waniek, S., Strathmann, E. A. & Lieb, W. (2023). Greater adherence to the Healthy Nordic Food Index is associated with lower all-cause mortality in a population-based sample from northern Germany. European Journal of Nutrition, doi: https://doi.org/10.1007/s00394-023-03271-0
Λεοντίου Κωνσταντίνος
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

