Το σταυροδρόμι της παιδικής παχυσαρκίας
Μια έρευνα που χρησιμοποίησε δυάδα γονέα/παιδιού και ο κατάλογος που έβγαλε για πρώτη φορά ο παιδιατρικός σύλλογος στις ΗΠΑ δείχνουν τις νέες τάσεις στην αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας.
Η μελέτη Healthy Kids & Families: Αποτελέσματα μιας 24μηνης παρέμβασης πρόληψης της παιδικής παχυσαρκίας
Για δυο χρόνια μια ομάδα επιστημόνων έκανε μια σημαντική έρευνα σε κοινωνικοοικονομικά ασθενή γειτονιά σε μια μικρή πόλη της Μασαχουσέτης. Συγκεκριμένα, στο Γουόρσεστερ η μελέτη εξέτασε τον αντίκτυπο της δυάδας παιδιών-γονέων/κηδεμόνων. Μελετήθηκαν 247 τέτοιες δυάδες και εξετάστηκε κατά πόσο επηρεάζει η υγιεινή διατροφή και η σωματική δραστηριότητα τη βελτίωση του βάρους των παιδιών αλλά και την πιο αυξημένη ενασχόλησή τους με τη σωματική άσκηση. Τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν σύμφωνα με την αρχή της πρόθεσης για θεραπεία και χρησιμοποιώντας πολυμεταβλητά γενικευμένα γραμμικά μικτά μοντέλα. Σε σύγκριση με τη συνθήκη σύγκρισης προσοχής-ελέγχου, η παρέμβαση Healthy Kids & Families οδήγησε σε μεγαλύτερη μείωση στο z-score BMI των παιδιών (β = -0,17, 95 %CI: -1,92 έως -0,36; p = 0,057) και σε μεγαλύτερο αριθμό των αλλαγών θετικής συμπεριφοράς μεταξύ των παιδιών (β = 0,57, 95 %CI: 0,08–1,06, p = 0,02) στους 24 μήνες. Δεν υπήρξε σημαντική αλλαγή στα αποτελέσματα των γονέων. Η παρέμβαση Healthy Kids & Families υπόσχεται την πρόληψη της παχυσαρκίας μεταξύ των παιδιών σε κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούσες κοινότητες (Rosal et al, 2023).
Με άλλα λόγια
Η παιδική παχυσαρκία για να πάψει να αποτελεί μάστιγα και πανδημία ερευνητές από τις ΗΠΑ μελέτησαν το αν συνδυαστικά γονιός με παιδί μπουν στη διαδικασία της σωστής διατροφής, αν αυτό έχει θετικό αντίκτυπο. Η έρευνα απέδειξε ότι υπάρχει πρόσφορο έδαφος.
Η νέα καθοδήγηση για την παιδική παχυσαρκία απαιτεί έγκαιρη παρέμβαση
Πολύ πρόσφατα, στις ΗΠΑ, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP), για πρώτη φορά, εξέδωσε οδηγίες για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας. Σύμφωνα με αυτή, τα παιδιά με παχυσαρκία θα πρέπει να λαμβάνουν εντατική θεραπεία όσο το δυνατόν νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένης της φαρμακευτικής αγωγής και της χειρουργικής επέμβασης (βαριατρική μέθοδος).
Παραθέτοντας στοιχεία ότι τα παιδιά με παχυσαρκία διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν ενήλικες με παχυσαρκία, η καθοδήγηση υπογραμμίζει μια προσέγγιση δια βίου για τον εντοπισμό και τη θεραπεία της παχυσαρκίας. Αυτό περιλαμβάνει πρώιμη παρέμβαση με κλινική υποστήριξη που συνεχίζεται καθώς το παιδί μεγαλώνει στην εφηβεία και την ενηλικίωση (Hampl et al, 2023).
Τα κατά της AAP
Η καθοδήγηση της AAP θεωρείται πολύ επιθετική και ότι εγκυμονεί κινδύνους για διατροφικές διαταραχές και ψυχολογικά προβλήματα σε παιδιά και νέους. Η κατηγοριοποίηση «υπέρβαρου» και «παχύσαρκου» πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο ώστε το παιδί να μην κουβαλάει το στίγμα και το ψυχολογικό φορτίο των παραπανίσιων κιλών. Στην οικογένεια, στο σχολείο, στις διάφορες δραστηριότητες που εκτελεί. Αυτό γίνεται σε συνεργασία διαιτολόγου με τους γονείς/κηδεμόνες και το γενικότερο περιβάλλον του παιδιού μέσα από μια διαδικασία που απαιτεί εκπαίδευση και αλλαγή στον τρόπο ζωής. Και του παιδιού αλλά και του περιβάλλοντος που μεγαλώνει. Η καθοδήγηση της AAP ουσιαστικά προκρίνει τη φαρμακευτική αγωγή και τη βαριατρική μέθοδο για την άμεση λύση του προβλήματος. Κάτι που δεν είναι αποδεκτό αν παρουσιάζεται ως “μονόδρομος”. Ωστόσο και εδώ ισχύει η “κατά περίπτωση μελέτη” των περιστατικών και όχι η οριζόντια αντιμετώπισή τους. Κι ανάλογα με τη σοβαρότητα του κάθε περιστατικού να λαμβάνεται η κατάλληλη μέθοδος.
Γιατί μας αφορά
Οι εξελίξεις στην ιατρική και τη διαιτολογία που συμβαίνουν στις ΗΠΑ αποτελούν πάντα πεδίο μελέτης και πρακτικής και στην Ευρώπη. Ειδικά στη χώρα μας, η παιδική παχυσαρκία, όπως είδαμε σε πρόσφατο άρθρο βρίσκεται στο χειρότερο σημείο. Οι μέχρι πρότινος ενέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχουν αποδώσει. Η παιδική παχυσαρκία αντί να μειώνεται αυξάνεται ποσοστιαία και στην Ελλάδα. Επομένως, επειδή και οι πιθανότητες ένα παιδί που θα γίνει έφηβος και θα παραμείνει υπέρβαρος ή παχύσαρκος θα είναι κατά 80% πιθανόν να παραμείνει και ως ενήλικας υπέρβαρος ή παχύσαρκος, οι δράσεις για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας θα ενταθούν και στη χώρα μας. Και το σύστημα της υγείας μας δεν θα αντέξει αλλά επιπρόσθετα και ακόμα πιο σημαντικό, η νέα γενιά παχύσαρκων ανθρώπων θα αντιμετωπίζει από πολύ μικρή ηλικία σοβαρά προβλήματα υγείας, σωματικά και ψυχολογικά. Τα οποία και θα μεταφέρουν στην ενήλική τους ζωή. Και θα κληρονομηθούν με τη σειρά τους από τις επόμενες γενεές.
Επίλογος
Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για τη θεραπεία της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία. Κι αυτό γιατί είναι προαποφασισμένο ότι απαιτείται λύση στη θεραπεία. Και άμεσα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα συστήματα υγείας έχοντας μάλιστα το βάρος της κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού έχουν δοκιμάσει σκληρά τις αντοχές τους. Ψυχολογικά και κοινωνικά, με γνώμονα την τρέχουσα κατάσταση των υπέρβαρων παιδιών και εφήβων απαιτείται η χάραξη μιας κοινής στρατηγικής. Με βάση τις δυο πρόσφατες τάσεις (μια έρευνα και ένα έντυπο από ιατρικό φορέα), η επιστημονική κοινότητα εντείνει τις προσπάθειές της να θέσει το πλαίσιο που θα αντιμετωπιστεί με επιτυχία η ασθένεια αυτή. Επειδή πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα που δεν αφορά μόνο το ίδιο το παιδί αλλά και την οικογένειά του, το σύστημα υγείας και το μέλλον όλων και σχετίζεται με ψυχολογικά και συμπεριφορικά αίτια, η επίλυση του «προβλήματος» απαιτεί συνεργασία από πολλούς φορείς. Η πρώτη έρευνα δίνει βάρος στη συνεργασία γονέα και του ίδιου του παιδιού. Σημαντικό ο κηδεμόνας να αποτελεί καθοδηγητή στο παιδί του στην προσπάθεια που κάνει το δεύτερο να γίνει πιο υγιές. Οι διατροφικές συνήθειες του κηδεμόνα πάντα επηρεάζουν το παιδί του. Η αλήθεια είναι ότι οι οδηγίες της AAP δεν είναι βέβαιο ότι πρακτικά μπορούν να εφαρμοσθούν άμεσα και από όλους. Ούτε εγγυώνται για πάντα αποτελέσματα. Κι αυτό γιατί η παιδική παχυσαρκία δεν θεραπεύεται σε μια στιγμή αλλά είναι ένας μαραθώνιος. Πάντα το ζητούμενο στην ίαση της παιδικής παχυσαρκίας είναι η ταχύτητα που ο γονιός/κηδεμόνας απευθύνεται στον ειδικό (διαιτολόγο, παιδίατρο, ψυχολόγο) για την επίλυση του προβλήματος. Απαιτείται και εδώ αύξηση στη σωματική άσκηση και κατάλληλο πλαίσιο από τους αρμόδιους φορείς για τη σοβαρότητα της κατάστασης, σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο η ταχύτητα που θα απευθύνεται ένας κηδεμόνας σε ειδικό για το παιδί του θα είναι άμεση. Και όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση τόσο γρήγορα θα προχωρήσει και η θεραπεία. Επιπλέον, το ότι ο επίσημος φορέας της παιδιατρικής στις ΗΠΑ για πρώτη φορά συμπεριέλαβε την ίαση της παιδικής παχυσαρκίας στο καλεντάρι του, δείχνει τη σοβαρότητα της εξάπλωσής της.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Hampl, S. E., Hassink, S. G., Skinner, A. C., Armstrong, S. C., Barlow, S. E., Bolling, C. F., Edwards, K. C., Eneli, I., Hamre, R., Joseph, M. M., Lundsford, D., Mendonca, E., Michalsky, M. P., Mirza, M., Ochoa, E. R., Sharifi, M., Staiano, A. E., Weedn, A. E., Flinn, S. K., Lindros, J. & Okechukwu, K. (2023). Clinical Practice Guideline for the Evaluation and Treatment of Children and Adolescents With Obesity. Pediatrics, 151(2).
Rosal, M. C., Lemon, S. C., Borg, A., Lopez-Cepero, A., Sreedhara, M., Silfee, V., Pbert, L., Kane, K. & Li, W. (2023). The Healthy Kids & Families study: Outcomes of a 24-month childhood obesity prevention intervention. Preventive Medicine Reports, doi: org/10.1016/j.pmedr.2022.102086
Κωνσταντίνος Λεοντίου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc