Καλπάζει η παιδική παχυσαρκία

Τα νέα δεδομένα που αφορούν την παιδική παχυσαρκία μόνο αισιόδοξα δεν είναι για το παρόν και το μέλλον παιδιών, εφήβων & συστημάτων υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα σε μια πανδημία με αυξημένο επιπολασμό κάθε χρόνο που περνάει.

 

Τόσο η παιδική όσο και η εφηβική παχυσαρκία έχουν αυξηθεί σημαντικά εδώ και σχεδόν μισό αιώνα. Δεν αφορούν τα ποσοστά αύξησης μόνο το δυτικό ανεπτυγμένο κόσμο αλλά πλέον αφορούν και χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Οι αιτίες είναι πάρα πολλές. Ειδικά την εποχή της πανδημίας του κορονοϊού η κατάσταση ξέφυγε αρκετά, όπως αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο (https://www.konstantinosleontiou.gr/%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%80%ce%b1%cf%87%cf%85%cf%83%ce%b1%cf%81%ce%ba%ce%af%ce%b1/%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%80%ce%b1%cf%87%cf%85%cf%83%ce%b1%cf%81%ce%ba%ce%af%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%ba%ce%bf%cf%81%cf%89%ce%bd%ce%bf%cf%8a%cf%8c%cf%82/).

 

Δυστυχώς οι συνέπειες της παιδικής παχυσαρκίας φαίνεται ότι είναι σχεδόν ισόβιες. Αποτελούν με άλλα λόγια ένα μόνιμο πρόβλημα για το παχύσαρκο παιδί που γίνεται έφηβος και μετέπειτα ενήλικας. Ασθένειες όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης, μυοσκελετικά, ψυχολογικά και ορμονικά προβλήματα, αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου κτλ. Ασθένειες μη μεταδοτικές που μειώνουν κάθετα το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής του παιδιού και του ενήλικα και που ταυτόχρονα πιέζουν αφόρητα τα συστήματα υγείας των κρατών, τα οποία ήδη από τη δοκιμασία της πανδημίας του κορονοϊού είναι αρκετά εξασθενημένα. Ασθένειες που είναι πολύ πιθανόν να μεταδοθούν στις επόμενες γενιές αν δεν λυθεί το πρόβλημα της παχυσαρκίας εγκαίρως.

 

Νέα δεδομένα

Πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ ασχολήθηκε με τη συχνότητα εμφάνισης της παιδικής παχυσαρκίας. Μεταξύ των παιδιών που δεν παρουσίασαν παχυσαρκία κατά την είσοδο στο νηπιαγωγείο, υπήρξε 4,5% σχετική αύξηση στη δημιουργία νέων περιπτώσεων παχυσαρκίας μέχρι το τέλος της πέμπτης τάξης σε όλες τις κοόρτες (15,5% έναντι 16,2%), αν και η ετήσια επίπτωση δεν άλλαξε ουσιαστικά. Ο κίνδυνος παχυσαρκίας για τα παιδιά που είχαν φυσιολογικό ΔΜΣ κατά την είσοδο στο νηπιαγωγείο παρέμεινε ο ίδιος, αλλά ο κίνδυνος παχυσαρκίας μεταξύ υπέρβαρων νηπιαγωγών αυξήθηκε ελαφρά. Οι κοινωνικές ανισότητες στη συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας διευρύνθηκαν: η επίπτωση νέων περιπτώσεων κατά τη διάρκεια του δημοτικού σχολείου μεταξύ μη Ισπανόφωνων μαύρων παιδιών αυξήθηκε κατά 29%, ενώ ο κίνδυνος για άλλες φυλετικές-εθνοτικές ομάδες μειώθηκε. Τα παιδιά από τα πιο χαμηλά κοινωνικοοικονομικά νοικοκυριά παρουσίασαν 15% υψηλότερη σωρευτική επίπτωση στο δημοτικό σχολείο το 2010 σε σχέση με το 1998.

 

Με άλλα λόγια, η εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας ήταν υψηλότερη, εμφανίστηκε σε μικρότερες ηλικίες και ήταν πιο σοβαρή από 12 χρόνια πριν. Έτσι, περισσότεροι νέοι μπορεί τώρα να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για συνέπειες στην υγεία που σχετίζονται με την πρώιμη έναρξη της παχυσαρκίας. (Cunningham et al, 2022).

 

Απαιτείται συνεχής προσοχή και προσπάθεια

Η παιδική παχυσαρκία, αφού διαπιστωθεί, είναι συχνά ανθεκτική στη θεραπεία. Τα περισσότερα προγράμματα θεραπείας οδηγούν σε μια σύντομη περίοδο απώλειας βάρους που ακολουθείται από ταχεία εκ νέου συσσώρευση του χαμένου βάρους μετά τον τερματισμό της θεραπείας. Ως εκ τούτου, η πρόληψη είναι το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας. Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να προληφθεί με την προώθηση της υγιεινής διατροφής, την τακτική σωματική δραστηριότητα και την τροποποίηση του τρόπου ζωής. Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε σχολικά και κοινοτικά προγράμματα που βελτιώνουν τη διατροφική κατάσταση και τη σωματική δραστηριότητα των παιδιών τους (Leung, Wong & Hon, 2022).

 

 

Συμπέρασμα

Η σύγχρονη πανδημία ονομάζεται παιδική παχυσαρκία και προϊόντος του χρόνου λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις. Παλιότερα χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία και το Μεξικό κατείχαν τα πρωτεία. Πλέον, χώρες όπως η Ινδία (θεωρείται ότι στο προσεχές μέλλον 1 στα 10 παχύσαρκα παιδιά θα προέρχονται από την τεράστια αυτή χώρα) έχουν την πρωτιά σε αυτή την κατηγορία. Αυτή την  στιγμή πάνω από 27.000.000 παιδιά στην Ινδία είναι παχύσαρκα.

Στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται σταθερά στις πρώτες τρεις χώρες στην Ευρώπη, η παιδική παχυσαρκία σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα αφορά το 41% των παιδιών ανάμεσα σε 10-12 ετών.

 

Λύσεις

Το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας δεν έχει μόνο μια λύση αφού είναι πολυπαραγοντικό. Ξεκινά από την στιγμή ακόμα που δεν…έχουμε γεννηθεί (βάρος, ψυχολογική κατάσταση και διατροφή μητέρας). Αφορά πρωτίστως την οικογένεια και το γενικό περιβάλλον (αμφότεροι γονείς, λοιποί κηδεμόνες, αδέρφια, συγγενείς) όπως και το σχολείο. Πρόκειται για ένα χρόνιο πρόβλημα το οποίο δεν λύνεται μόνο με την απώλεια των απαραίτητων κιλών για να θεωρηθεί ένα παιδί από «παχύσαρκο» σε «φυσιολογικού βάρους». Χρειάζεται, όπως όλα τα χρόνια προβλήματα, μια διαρκής, μακροπρόθεσμη εκπαίδευση και πρακτική όλων των φορέων που εμπλέκονται στη ζωή ενός παιδιού και μετέπειτα εφήβου ώστε να αντιμετωπίσουν τη διατροφή ως μέσο ίασης, καλής υγείας, ψυχολογίας και ευεξίας και όχι ως…«υποχρεωτικό μέσο για αδυνάτισμα». Προπαντών, χρειάζεται σωστή ενημέρωση για να υπάρξει και πρόληψη της κατάστασης.

 

Το πραγματικό πρόβλημα

Αντί επιλόγου πρέπει να τονίσουμε ότι το πραγματικό πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας είναι ότι καθυστερεί πολύ η διάγνωση του προβλήματος. Η συντριπτική πλειοψηφία των γονιών (75%) που έχει παχύσαρκα παιδιά δεν τα θεωρεί παχύσαρκα. Άρα, δεν μπορεί να κάνει το πρώτο βήμα για τη θεραπεία της παχυσαρκίας του παιδιού του, να απευθυνθεί δηλαδή στο διαιτολόγο. Επίσης, δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς (πολιτεία, σχολείο κτλ) για το πότε ένα παιδί είναι παχύσαρκο και τι πρέπει να κάνει. Τέλος, το “περίεργο” της υπόθεσης είναι ότι η παιδική παχυσαρκία δεν είναι μια “αφηρημένη”, “υποκειμενική” αλλά μια πολύ συγκεκριμένη και μετρήσιμη έννοια (μέσω του ΔΜΣ και της περιμέτρου μέσης). Με αυτό τον τρόπο μπορεί να λυθεί το πρόβλημα από τη γέννησή του και όχι όταν θα είναι αργά.

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Cunningham, S. A., Hardy, S. T., Jones, R., Ng, C., Kramer, M. R. & Narayan, V. (2022). Changes in the incidence of childhood obesity. Pediatrics, 150(2), e2021053708.

Leung, A., Wong, A. & Hon, K. (2022). Childhood Obesity: An updated review. Current Pediatric Review, doi: 10.2174/1573396318666220801093225

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc