Το σύκο είναι το φρούτο που κλείνει κάθε καλοκαίρι, με τεράστιο παρελθόν και στη χώρα μας. Ποια είναι η θρεπτική και διατροφική του αξία; Ποιοι μπορούν να το τρώνε και σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να αποφεύγετε η κατανάλωσή του;

 

Το σύκο στην αρχαία Ελλάδα

Το φρούτο με το σχήμα σα δάκρυ, καλλιεργείται στη χώρα μας για περισσότερο από 6.000 χρόνια. Ο Σόλων ο Αθηναίος, ένας από τους εφτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, πίστευε ότι ήταν τόσο ευεργετικά για την υγεία που είχε περάσει νόμο σύμφωνα με τον οποίο απαγόρευε την εξαγωγή τους για να μπορούν και να τα εκμεταλλεύονται αποκλειστικά οι συμπολίτες του. Από την άλλη, δημιούργησε νομικό πλαίσιο με αυστηρότατες ποινές σχετικά με την κλοπή των φρούτων αυτών δίνοντας παράλληλα μεγάλες αμοιβές σε όποιον έβρισκε τον κλέφτη. Γι’ αυτό μάλιστα, η λέξη «συκοφάντης» θεωρείται ότι προέρχεται από εκείνη την εποχή μια και υπήρξαν πολλοί οι οποίοι προκειμένου να λάβουν τα χρήματα της επικήρυξης έλεγαν ψέματα για το ποιος ήταν ο πραγματικός κλέφτης. Μαζί με την ελιά και το σταφύλι θεωρείτο τότε ως ο σπουδαιότερος καρπός της ελληνικής γης. Επίσης, τα ζώα που ήθελαν να τα καταναλώσουν για το συκώτι τους (χήνες) τα τάιζαν με σύκα και γι’ αυτό προέκυψε η λέξη «συκώτι». Τέλος, οι αθλητές πριν από την έναρξη των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων έτρωγαν σύκα (αποξηραμένα) για να βοηθηθούν για τις επιδόσεις τους.

 

 

Το σύκο στις μέρες μας

Σύμφωνα με τη στατιστική, η χώρα στις μέρες μας που παράγει τη μεγαλύτερη ποσότητα σύκων παγκοσμίως είναι η Τουρκία (305.450 τόνοι/έτος), ακολουθούν Αίγυπτος (167.222 τόνοι/έτος) και Αλγερία (131.798 τόνοι/έτος). Οι περισσότερες χώρες βρίσκονται στη Μεσόγειο (Μαρόκο 59.881 τόνοι, Συρία 43.098 τόνοι, Ισπανία 25.224 τόνοι, Αλβανία 20.902) με τη χώρα μας να παράγει μόλις 4.523 τόνους σύκων ανά έτος, ικανό ωστόσο νούμερο να καλύψει σε ικανοποιητικό ποσοστό τις εγχώριες ανάγκες (Atlas, 2023).

 

Χρήσεις

Το σύκο προέρχεται από το δέντρο ficus carica. Αποτελεί ένα καρπό που εύκολα αποξηραίνεται οπότε τα αποξηραμένα σύκα αποτελούν μια διαχρονικά καλή επιλογή ενός σνακ. Συναντούμε ακόμα το γλυκό του κουταλιού, τη γρανίτα σύκο, σορμπέ με ψητά σύκα, μαρμελάδα σύκο κτλ.

 

Θρεπτική αξία

Ένα μέτριο σύκο ζυγίζει περίπου 50γρ και ένα αποξηραμένο περίπου 10γρ. Ακολουθεί η ανάλυση σύστασης για τα φρέσκα και τα αποξηραμένα ανά 100γρ προϊόντος.

 

 

	Φρέσκο	Αποξηραμένο
Ενέργεια	74 Kcal	249 Kcal
Πρωτεΐνες	0.75 gr	3.3 gr
Λίπη	0.3 gr	0.93 gr
Υδατάνθρακες	19.2 gr	63.9 gr
Σάκχαρα	16.3 gr	47.9 gr
Φυτικές ίνες	2.9 gr	6.8 gr
Ca	35 mgr	162 mgr
Fe	0.37 mgr	2.03 mgr
Mg	17 mgr	68 mgr
P	14 mgr	67 mgr
K	232 mgr	680 mgr
Na	1 mgr	10 mgr
Zn	0.15 mgr	0.55 mgr
Cu	0.07 mgr	0.287 mgr
Mn	0.128 mgr	0.51 mgr
Se	0.2 μgr	0.6 μgr
Vitamin A	7 μgr	0 μgr
Vitamin C	2 mgr	1.2 mgr
Vitamin B1	0.06 mgr	0.085 mgr
Vitamin B2	0.05 mgr	0.082 mgr
Vitamin B3	0.4 mgr	0.619 mgr
Vitamin B6	0.113 mgr	0.106 mgr
Vitamin B9	6 μgr	9 μgr
Vitamin E	0.11 mgr	0.35 mgr
Vitamin K	4.7 μgr	15.6 μgr
Carotene, beta	85 μgr	6 μgr
Lutein + Zeaxanthin	9 μgr	32 μgr

 

 

(ΠΗΓΗ: USDA)

 

Οφέλη

Με μια γρήγορη ματιά στον παραπάνω πίνακα, παρατηρούμε ότι τα σύκα αποτελούν μια εξαιρετική πηγή καλίου, μαγνησίου, φυτικών ινών και ασβεστίου. Περιέχουν ικανοποιητικές ποσότητες σε β-καροτένια, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, κάτι που βάζουν τα φρούτα αυτά στην πρώτη γραμμή για την υγεία της όρασής μας.

Γενικά, είναι εκείνα τα φρούτα που μαζί με τα ακτινίδια και τα εσπεριδοειδή αποτελούν τα πιο κοινά ως προς την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.

Οι πολλές φυτικές ίνες επίσης βοηθούν στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης του αίματος αλλά και τη μείωση πιθανοτήτων εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Λόγω της υψηλής τους περιεκτικότητας σε κάλιο και της μηδενικής σε νάτριο, τα καθιστούν από τα πλέον κατάλληλα φρούτα ως προς την αντιμετώπιση της υπέρτασης.

Παρότι το σύκο αποτελεί ένα φρούτο που καλλιεργείται και χρησιμοποιείται εδώ και δεκάδες αιώνες, οι έρευνες για την αποτελεσματικότητα στη χρησιμότητά του είναι περιορισμένες. Σε μια εξ αυτών, διαπιστώθηκε ότι το εκχύλισμα σύκου μείωσε την αρτηριακή πίεση σε αρουραίους με φυσιολογική αρτηριακή πίεση, καθώς και σε αυτούς με αυξημένα επίπεδα (Alamgeer, Iman, Asif & Saleem, 2018).

 

Αντενδείξεις

Αν και το σύκο είναι μια πολύ καλή πηγή ασβεστίου, η περιεκτικότητά του σε οξαλικό οξύ (όπως ισχύει για τις φράουλες και τα παντζάρια) το κάνουν να μη βοηθά στην απορρόφησή του από τον οργανισμό. Οπότε, άτομα με πέτρες στα νεφρά ή τη χοληδόχο κύστη πρέπει να τα καταναλώνουν μετά από σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού.

Σε περιπτώσεις επίσης, μπορεί να προκαλέσει διάρροια, σε άλλες να επιτείνει το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Επίσης, αποτελώντας μια σημαντική πηγή βιταμίνης Κ, ασθενείς που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή πρέπει να δίνουν σημασία στην κατανάλωσή του (μετά φυσικά από τις οδηγίες από τον γιατρό τους).

 

 

Τι συμβαίνει στο Σακχαρώδη Διαβήτη

Το σύκο μια και περιέχει τόσες πολλές φυτικές ίνες (2,9%) χρησιμοποιείται ως ένα εναλλακτικό φρούτο για τον καλύτερο μεταβολισμό της γλυκόζης. Έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (35). Ωστόσο, στην αποξηραμένη του μορφή, αν και έχει αρκετά σάκχαρα όπως είδαμε στον ανωτέρω πίνακα (47,9%), περιέχει μια ουσία (χλωρογενικό οξύ) η οποία βοηθά κι αυτή στο μεταβολισμό της γλυκόζης. Σε πολλές περιπτώσεις όταν τα σύκα αποτελούν μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής με ποικιλία και εναλλαγή τροφών, σε συνεργασία πάντα με διαιτολόγο, μπορούν να καταναλωθούν ακόμα και από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Προφανώς, αυτό δεν αποτελεί μια μεμονωμένη οδηγία αλλά μια γενική σύσταση. Πάντα υπερισχύει η “κατά περίπτωση” επίδραση μιας τροφής με υδατάνθρακες σε άτομα με σακχ. διαβήτη.

Επίλογος

Το σύκο αποτελεί ένα φρούτο που καταναλώνεται φρέσκο από Ιούλη μέχρι Σεπτέμβρη ενώ στην αποξηραμένη του μορφή καθόλη τη διάρκεια του έτους. Ως φρέσκο φρούτο αποδίδει πολύ λίγες θερμίδες, αποτελώντας παράλληλα πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, ασβεστίου, καλίου, σιδήρου, μαγνησίου, ψευδαργύρου και καροτένιων. Η περιεκτικότητά του σε γαλλικό οξύ, μιας ουσίας με αντικαρκινική δράση, επίσης του αυξάνει το ρόλο ως προς την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Δικαιολογείται κάπως έτσι γιατί από την Αρχαία Ελλάδα αποτελούσε ένα καρπό με αυξημένη χρήση και δημοφιλία. Έχοντας όμως αρκετές αντενδείξεις, η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται με μέτρο και μετά από την ένδειξη διαιτολόγου και γιατρού. Σε ερευνητικό επίπεδο υπάρχει…πενία ενώ οι μελέτες προσανατολίζονται γύρω από ποντίκια & όχι ανθρώπους. Σε κάθε περίπτωση, μια και το καλοκαίρι οδεύει σιγά σιγά προς την ολοκλήρωσή του, το σύκο αποτελεί μια από τις τελευταίες γλυκές αναμνήσεις της πιο αγαπητής ίσως εποχής του χρόνου.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Alamgeer, Iman, S., Asif, H. & Saleem, M. (2018). Evaluation of antihypertensive potential of Ficus carica fruit. Pharmaceutical Biology, 55(1), pp. 1047-1053.

Atlas, (2023). “World figs production by country” [online]. Ημερομηνία πρόσβασης: 13 Αυγούστου. Διαθέσιμο στο: https://www.atlasbig.com/en-gb/countries-by-figs-production

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc