Ποια είναι η θρεπτική αξία και τα οφέλη στον οργανισμό μας από την κατανάλωση του βύσσινου; Τελικά, να μένει ή να…λείπει το βύσσινο;

Πως προέκυψε η φράση

Στις αρχές του 20^ου αιώνα, σε ένα καφενείο, ένας ψηφοφόρος θέλησε να κεράσει έναν βουλευτή. Ήθελε να του ζητήσει χάρη (aka ρουσφέτι) κερνώντας τον γλυκό του κουταλιού βύσσινο. Ο βουλευτής ωστόσο δεν ενέδωσε και απάντησε στον πολίτη με τη θρυλική φράση «να μένει το βύσσινο». Για άλλους η φράση προήλθε από τον αγανακτισμένο πολίτη όταν είδε ότι ο βουλευτής δεν του έκανε την «εξυπηρέτηση». Τέλος πάντων, η φράση που χρησιμοποιείται και στις μέρες μας («να μας λείπει το βύσσινο») σημαίνει ότι κάποιος δεν επιθυμεί μια προσφορά επειδή συνοδεύεται από συγκεκριμένες υποχρεώσεις.

 

 

Ιστορική προέλευση

Το βύσσινο (prunus cerasus) ανήκει στην οικογένεια των κερασιών, εγγενές σε Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Δυτική Ασία. Σε σχέση με το κεράσι (prunus avium) είναι φρούτο πιο όξινο. Ο καρπός του ζυγίζει περίπου 4-5γρ όταν το κεράσι, μια ρόγα ζυγίζει 8-10γρ.

Πιστεύετε ότι τα βύσσινα προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη και τη Νοτιοδυτική Ασία. Τα οπωροφόρα δέντρα έχουν βρεθεί να αναπτύσσονται στα βουνά του Καυκάσου μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Κασπίας Θάλασσας και δημιουργήθηκαν μέσω μιας φυσικής διασταύρωσης μεταξύ prunus avium και κερασιών prunus fruticose. Τα βύσσινα επιλέχθηκαν για καλλιέργεια στην Πρώιμη Εποχή και ήταν ένα αγαπημένο είδος κερασιού στην αρχαία ελληνική, ρωμαϊκή και περσική αυτοκρατορία. Τα φρούτα εισήχθησαν αργότερα στη Δυτική Ευρώπη και έγιναν εμπορικά παραγόμενη ποικιλία στην Αγγλία το 16^ο αιώνα. Τα βύσσινα φυτεύτηκαν επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 18^ο αιώνα, όπου συχνά καλλιεργούνται με εμβολιασμό σε ισχυρά αναπτυσσόμενα υποκείμενα για ενισχυμένη παραγωγή. Οι ρίζες επιλέγονται για το κλίμα, την περιοχή, την ανοχή του εδάφους και για τον έλεγχο του μεγέθους του δέντρου. Σήμερα το βύσσινο καλλιεργείται στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν είναι στην εποχή τους, τα βύσσινα σπάνια πωλούνται φρέσκα και βρίσκονται σε τοπικές αγορές αγροτών και ειδικούς διανομείς (SpecialtyProduce, 2024).

Το βύσσινο είναι ένα από τα «πρωταρχικά» φρούτα – δεν έχει αλλάξει πολύ σε σχεδόν 2.300 χρόνια αναπαραγωγής. Όπως δείχνουν τα ίχνη που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι και οι γραπτές μαρτυρίες, το φρούτο αυτό καλλιεργούνταν ήδη από τον 3ο αιώνα π.Χ.

 

Η πιο κατάλληλη εποχή για την κατανάλωσή του είναι οι δυο πρώτοι μήνες του καλοκαιριού (Ιούνης & Ιούλης).

 

Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή

Σύμφωνα με τη στατιστική, η χώρα που παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες βύσσινου παγκοσμίως είναι η γειτονική μας Τουρκία (>832Κ τόνους) με τη Χιλή (>443Κ) και τη Ρωσία (>357Κ τόνους) αντίστοιχα να ακολουθούν. Η Ελλάδα παράγει περίπου 86Κ τόνους ετησίως (12^η θέση στην παγκόσμια κατάταξη), (FAO, 2024).

 

 

Διατροφική αξία

Όπως προαναφέραμε, ένα τεμάχιο ζυγίζει περίπου 4-6γρ. Ακολουθεί η διατροφική ανάλυση:

 

	Ανά 100γρ
Θερμίδες	50 Kcal
Πρωτεΐνες	1 γρ
Υδατάνθρακες	12,2 γρ
Σάκχαρα	8,49 γρ
Λίπη	0,3 γρ
Φυτικές Ίνες	1,6 γρ
Ca	16 mgr
Fe	0,32 mgr
Mg	9 mgr
P	15 mgr
Zn	0,1 mgr
Cu	0,104 mgr
Mn	0,112 mgr
K	173 mgr
Na	3 mgr
Cholin	6,1 mgr
Vitamin C	10 mgr
Vitamin B3	0,4 mgr
Vitamin B9	8 μgr
Vitamin A	1.280 IU
Carotene b	770 μgr
Vitamin E	0,07 mgr
Vitamin K	2,1 μgr

 

(ΠΗΓΗ: USDA)

 

Θρεπτική αξία

Εκτός των παραπάνω, τα βύσσινα περιέχουν σημαντικές ποσότητες λουτεΐνης και ζεαξανθίνης. Συγκεκριμένα ανά 100γρ περιέχουν 85μgr, τα οποία είναι φυσικά αντιοξειδωτικά καροτενοειδή και είναι σημαντικά συστατικά της χρωστικής της ωχράς κηλίδας του ματιού. Περιέχουν επίσης ανθοκυανίνες, φλαβονοειδή, φλαβανόλες, προκυανιδίνες και φαινολικά οξέα. Σε σχέση με το κεράσι, το βύσσινο περιέχει 20 φορές μεγαλύτερη ποσότητα σε βιταμίνη Α.

 

 

Έρευνες

Βύσσινο και αϋπνία

Ο χυμός βύσσινου μπορεί να είναι ένας ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος για τη θεραπεία της αϋπνίας και την αύξηση της ποσότητας των ωρών ύπνου.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα βύσσινα περιέχουν μελατονίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης και χρησιμοποιείται συχνά ως συμπλήρωμα για τη θεραπεία της αϋπνίας. Ωστόσο, η ποσότητα μελατονίνης στο χυμό είναι πολύ μικρότερη από την ποσότητα που χρησιμοποιείται για την αϋπνία. Ως εκ τούτου, μπορεί επίσης να υπάρχουν άλλα συστατικά στα βύσσινα που είναι υπεύθυνα για τις επιδράσεις του που προκαλούν ύπνο.

Τα βύσσινα περιέχουν επίσης μια μικρή ποσότητα τρυπτοφάνης, ένα αμινοξύ που μετατρέπεται σε σεροτονίνη. Το οποίο είναι ένας νευροδιαβιβαστής που μπορεί να τονώσει τη διάθεσή σας και μπορεί επίσης να βοηθήσει στη ρύθμιση του ύπνου. Η σεροτονίνη μπορεί επίσης τελικά να μετατραπεί σε μελατονίνη.

 

Παλαιότερες έρευνες δείχνουν ότι η συμπλήρωση με χυμό βύσσινου αυξάνει τα επίπεδα μελατονίνης και βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας και της διάρκειας του ύπνου.

Επιπλέον, σε μια μελέτη, τα άτομα με αϋπνία έπιναν είτε 480 ml χυμού είτε την ίδια ποσότητα χυμού εικονικού φαρμάκου κάθε μέρα για δυο εβδομάδες. Ο χυμός από βύσσινο αύξησε το χρόνο ύπνου κατά μέσο όρο 84 λεπτά.

 

Βύσσινο και ουρική αρθρίτιδα

Εκτός από τη συμβολή του στη βελτίωση της ποιότητας ύπνου, το βύσσινο φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην ουρική αρθρίτιδα.

Η κατανάλωση χυμού (όπως και του «ξαδερφιού» του, κερασιού) φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.

Επιπλέον, αρκετές μελέτες αναφέρουν ότι η τακτική κατανάλωση φρέσκων καρπών ή χυμού μπορεί να συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο στη συχνότητα και τη σοβαρότητα των κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας.

Ωστόσο, ο συνολικός αριθμός μελετών για αυτό το θέμα είναι περιορισμένος και οι περισσότερες είναι παρατηρητικές.

 

Μυϊκή δύναμη και βύσσινο

Τέλος, υπάρχει ερευνητικό πεδίο σχετικά με την επίδραση του βύσσινου και της μυϊκής δύναμης.

Η πλειονότητα των μελετών έχει αναφέρει ευεργετικά αποτελέσματα.

Σε μια παλαιότερη μελέτη, οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων έπιναν είτε 710 ml χυμό βύσσινου είτε ένα εικονικό φάρμακο τις 7 ημέρες πριν και την ημέρα ενός αγώνα.

Οι δρομείς που έλαβαν χυμό παρουσίασαν τρεις φορές λιγότερο πόνο κατά τη διάρκεια και μετά τον αγώνα σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Σε μια άλλη μελέτη του 2010, οι δρομείς που έλαβαν 480 ml χυμού βύσσινου τις ημέρες πριν και αμέσως μετά τον μαραθώνιο παρουσίασαν λιγότερη μυϊκή βλάβη, πόνο και φλεγμονή. Επίσης, ανέκαμψαν πιο γρήγορα.

Παρόμοια αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί μετά από καθημερινή συμπλήρωση με 480 χιλιοστόγραμμα (mg) σκόνης βύσσινου.

 

 

Συμβολή στη μυϊκή ενδυνάμωση

Επιπλέον, ο χυμός αυτός  και τα συμπληρώματα μπορεί να αυξήσουν τη μυϊκή δύναμη.

Σε μια ομάδα ανδρών χορηγήθηκαν συμπληρώματα βύσσινου ή εικονικό φάρμακο τις ημέρες πριν και αμέσως μετά από μια έντονη προπόνηση με αντίσταση.

Η πρώτη ομάδα έχασε έως και 4% λιγότερη μυϊκή δύναμη ως αποτέλεσμα της προπόνησης σε σύγκριση με εκείνες που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Τα συμπληρώματα μπορεί επίσης να μειώσουν τη μυϊκή διάσπαση, να ανακουφίσουν τον μυϊκό πόνο και να επιταχύνουν την ανάρρωση σε άτομα που έχουν εκπαιδευτεί με αντίσταση.

Αν και η πλειονότητα των μελετών αναφέρει ευεργετικά αποτελέσματα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μερικές δεν βρήκαν οφέλη. Επομένως, απαιτείται περισσότερη έρευνα για αυτό το θέμα (Richter, 2023).

 

Χρήσεις

Τόσο στη χώρα μας όσο και στην Τουρκία, η «βυσσινάδα» αποτελεί τη δημοφιλέστερη χρήση του μικρού αυτού καρπού. Μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, σιρόπι, σάλτσα για ψητό κρέας, ζελέ, σε κοκτέιλ, σε σαλάτες είναι επίσης άλλες δημοφιλείς του χρήσεις. Στο Βέλγιο αποτελεί συστατικό ενός είδους μπύρας (kriek lambic). Στις ΗΠΑ τεράστια δημοφιλία έχει η βυσσινόπιτα (sour cherry pie). Μεγάλο διατροφικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποξηραμένα βύσσινα (τα βρίσκει κανείς και στη χώρα μας). Από την άλλη, αρκετοί παγώνουν στην κατάψυξή τους το βύσσινο και το χρησιμοποιούν σαν αυτούσιο καρπό.

 

 

Αντενδείξεις

Η περιεκτικότητά του σε βιταμίνη Κ πρέπει να σημειώνεται σε εκείνους που κάνουν χρήση κάποιων αντιπηκτικών φαρμάκων. Επίσης, τα συμπληρώματα διατροφής όταν χορηγούνται σε έγκυες πρέπει να γίνονται μόνο μετά από συνταγογράφησή του θεράποντα ιατρού. Υπάρχουν περιπτώσεις που λόγω (χυμός) της περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα (γλυκόζη ή σορβιτόλη) να λαμβάνεται υπόψη από άτομα που θέλουν να ελέγχουν τα επίπεδα του σακχάρου τους. Το αυτό ισχύει για την κατανάλωση και των αποξηραμένων φρούτων.

 

 

Επίλογος

Το βύσσινο αποτελεί ένα καρπό που μοιάζει με το κεράσι (μικρότερο και πιο σκούρο) αλλά δεν το προτιμάμε λόγω της ξινής του γεύσης. Αποτελεί ένα καρπό με πλούσια αντιοξειδωτικά οφέλη που το κάνει χρήσιμο για παθήσεις όπως η ουρική αρθρίτιδα και η αϋπνία. Λόγω της περιεκτικότητάς του σε βιταμίνη Α και καροτενοειδή προτείνεται η χρήση του και σε άτομα που θέλουν να βοηθήσουν την όρασή τους. Λόγω της περιεκτικότητάς τους σε αντιοξειδωτικά, τα μικρά αυτά φρούτα όλο και περισσότερο απασχολούν την επιστημονική κοινότητα ως προς το ρόλο της ίασής τους ακόμα και σε παθήσεις όπως η υπέρταση. Όπως είδαμε, χρησιμοποιείται με μεγάλη επιτυχία και από τους αθλητές. Σαφώς, απαιτούνται πολλές ακόμα μελέτες αλλά σε κάθε περίπτωση, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι τελικά ότι…δεν πρέπει να μας λείπει το βύσσινο!

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
FAO, (2024). “Crops and livestock products”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 3 Ιούνη], διαθέσιμο στο: https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL

Richter, A. (2023). “10 Health benefits of Tart Cherry Juice”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 3 Ιούνη], διαθέσιμο στο: https://www.healthline.com/nutrition/10-tart-cherry-juice-benefits

SpecialtyProduce, (2024). “Sour Cherries”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 3 Ιούνη], διαθέσιμο στο: https://www.specialtyproduce.com/produce/Sour_Cherries_2911.php

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc