Δεν ανήκει στα φυτά αλλά στους μύκητες. Δεν είναι ζωική τροφή αλλά περιέχει σχεδόν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Αποδίδει υψηλά ποσά βιταμίνης D χωρίς να περιέχει λίπος. Τι είναι; Το μανιτάρι, η θρεπτική αξία του οποίου απασχολεί το ανθρώπινο είδος εδώ και αιώνες.

 

Παγκόσμια παραγωγή

Η Κίνα (7.800.000 τόνοι/έτος) είναι μακράν η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα μανιταριών παγκοσμίως. Ακολουθούν Ιταλία (683.620 τόνοι/έτος) και ΗΠΑ (419.630 τόνοι/έτος). Η Ελλάδα παράγει περίπου 3.600 τόνους ανά έτος (σχεδόν το 1/3 της παραγωγής Πορτογαλίας και Ισραήλ) (Atlasbig, 2020).

 

Είδη

Τα πιο διαδεδομένα είδη βρώσιμων μανιταριών είναι τα λευκά (σαμπινιόν), τα σιτάκε, τα πλευρώτους, τα μαϊτάκε και τα πορτομπέλο. Στο εμπόριο κυκλοφορούν σε νωπή μορφή, συσκευασμένα, σε κονσέρβα και σε αποξηραμένη μορφή.

 

 

 

 

 

 

Θρεπτική αξία

Η ανάλυση αφορά το δημοφιλέστερο είδος μανιταριών, το λευκό, ανά 100γρ τροφίμου.

	Τιμή
Θερμίδες	25
Η20	91 γρ
Πρωτεΐνες	2,9 γρ
Λίπη	0,3 γρ
Υδατ/κες	4,0 γρ
Ασβέστιο	5 mgr
Σίδηρος	0,23 mgr
Μαγνήσιο	10,2 mgr
Φώσφορος	93 mgr
Kάλιο	373 mgr
Nάτριο	6 mgr
Ψευδάργυρος	0,51 mgr
Χαλκός	0,389 mgr
Μαγγάνιο	0,054 mgr
Σελήνιο	20 μgr
Θειαμίνη	0,065 mgr
Ριβοφλαβίνη	0,444 mgr
Νιασίνη	3,88 mgr
Πυριδοξίνη	0,077 mgr
Βιοτίνη	9 mgr
Φυλλικό οξύ	35 μgr
Βιταμίνη D2	0,02 μgr
Εργοθειονίνη	4 mgr

 

ΠΗΓΗ: USDA

 

Με μια γρήγορη ματιά, το λευκό μανιτάρι αποτελείται από 90% νερό, είναι φτωχό σε θερμίδες και πλούσιο σε πρωτεΐνες. Περιέχει μεγάλες ποσότητες σεληνίου (16% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Πρόσληψης, ΣΗΠ), βιταμίνης D (33% της ΣΗΠ) και φυλλικού οξέος (4% της ΣΗΠ).

 

Έρευνες

Όντας πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως η βιταμίνη C, το σελήνιο, τα καροτενοειδή και η γλουταθειονίνη, το μανιτάρι απασχόλησε και απασχολεί την επιστημονική κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα άγρια ή καλλιεργημένα, αποτελούν πρωταρχική πηγή εργοθειονεΐνης που έχει ειδικό ρόλο στην προστασία των μιτοχονδριακών συστατικών από οξειδωτική βλάβη που σχετίζεται με τη δημιουργία ·O2− μέσω της διαφυγής ηλεκτρονίων από το μιτοχονδριακό ETS. Το οξειδωτικό στρες παίζει σημαντικό ρόλο στις διαδικασίες γήρανσης και αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών. Η ικανότητα αντίστασης ή πρόληψης του οξειδωτικού στρες είναι βασικός καθοριστικός παράγοντας μακροζωίας. (Kozarski et al, 2015).

Τα μανιτάρια περιέχουν και β-γλυκάνες, οι οποίες μπορούν να αποτρέψουν την ογκογένεση λόγω της προστατευτικής δράσης έναντι ισχυρών γονοτοξικών καρκινογόνων (Akremiene, Kondrotas, Didziapetriene, Kevelaitis, 2007).

Λόγω της περιεκτικότητάς τους σε β-γλυκάνες τα μανιτάρια προσφέρουν και στη μείωση της χοληστερόλης του αίματος (Sima, Vannucci & Vetvicka, 2018).

 

Σύμφωνα με μια ακόμα πιο πρόσφατη έρευνα, τα μανιτάρια χρησιμοποιούνται και στη βελτίωση της ψυχικής υγείας του ανθρώπου.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές του Penn State χρησιμοποίησαν δεδομένα για τη διατροφή και την ψυχική υγεία που συλλέχθηκαν από περισσότερους από 24.000 ενήλικες στις ΗΠΑ μεταξύ 2005 και 2016. Διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που έτρωγαν μανιτάρια είχαν μικρότερες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη.

 

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα μανιτάρια περιέχουν εργοθειονεΐνη, ένα αντιοξειδωτικό που μπορεί να προστατεύει από τη βλάβη των κυττάρων και των ιστών στο σώμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην πρόληψη πολλών ψυχικών ασθενειών, όπως η σχιζοφρένεια, η διπολική διαταραχή και η κατάθλιψη.

 

Οι ερευνητές είπαν ότι αυτή η μελέτη υπογραμμίζει την πιθανή κλινική και δημόσια σημασία για τη δημόσια υγεία της κατανάλωσης μανιταριών ως μέσο μείωσης της κατάθλιψης και πρόληψης άλλων ασθενειών.

 

Οι ερευνητές σημείωσαν ορισμένους περιορισμούς που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν σε μελλοντικές μελέτες. Τα στοιχεία δεν παρείχαν λεπτομέρειες για τους τύπους μανιταριών. Ως αποτέλεσμα, οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να προσδιορίσουν τις επιπτώσεις συγκεκριμένων τύπων μανιταριών στην κατάθλιψη (Ba et al, 2021).

 

 

Ποιοι δεν πρέπει να το καταναλώνουν

Άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD (αφυδρογονάση της 6-φωσφορικής γλυκόζης) είναι καλό να τα αποφεύγουν είτε να απευθύνονται στο γιατρό τους πριν τα καταναλώσουν.

 

Κίνδυνοι

Δεν είναι όλα τα είδη μανιταριών βρώσιμα. Ακόμα και στις μέρες μας, συμβαίνουν αρκετά περιστατικά δηλητηρίασης. Γι’ αυτό το λόγο προτείνεται η κατανάλωση μόνο όσων υπάρχουν στα οπωροπωλεία και τα σούπερ μάρκετ κι όχι αυτών που βρίσκονται στη φύση.

 

Χρήσεις

Είτε ψητά είτε ωμά χρησιμοποιούνται ευρέως στη μαγειρική στις μέρες μας. Συνδυάζονται άψογα με άλλα ψητά λαχανικά (πχ πιπεριές Φλωρίνης, κρεμμύδι), ως συστατικό σε ωμές σαλάτες (πχ σε πράσινες), είτε σε σάλτσες (λευκές και κόκκινες) είτε σε πιο υψηλά σε θερμίδες πιάτα (πχ α λα κρεμ). Συχνή είναι η χρήση τους και σε σούπες (μανιταρόσουπα) και πίτες (μανιταρόπιτα). Στη ζαχαροπλαστική συναντούμε το αντίστοιχο γλυκό του κουταλιού.

 

Επίλογος

Τα μανιτάρια αποτελούν ένα μύκητα ο οποίος από αρχαιοτάτων χρόνων καλλιεργείται στα περισσότερα μέρη του πλανήτη μας (σε δασικές περιοχές). Αποδίδουν ελάχιστες θερμίδες αλλά προσφέρουν υψηλή θρεπτική αξία μια και περιέχουν την πλειοψηφία των βιταμινών σε επαρκή ποσοστά. Η περιεκτικότητά τους σε πρωτεΐνες και βιταμίνη D κατά μια έννοια τα «διαφοροποιούν» από τα περισσότερα βρώσιμα λαχανικά. Η συμμετοχή τους δε σε έρευνες που αφορούν παθήσεις από τον καρκίνο μέχρι τα καρδιαγγειακά νοσήματα και την κατάθλιψη ολοένα και γίνεται πιο συχνή και επισημαίνει το ρόλο τους ως μέσο ίασης και πρόληψης ασθενειών. Όπως φυσικά και στην πρόληψη του επιζήμιου για το ανοσοποιητικό μας σύστημα, οξειδωτικού στρες. Γι’ αυτό τελικά μπορεί να αποτελέσει ένα “μαγικό” συστατικό στη διατροφή μας.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Akremiene, D., Kondrotas, A., Didziapetriene, J. & Kevelaitis, E. (2007). Effects of beta-glucans on the immune system. Medicina, 43(8), pp. 597-606.

Atlasbig, (2020). “Countries by mushroom and troufles production”. [online], [ημερομηνία πρόσβασης: 30 Οκτώβρη]. Διαθέσιμο στο: https://www.atlasbig.com/en-us/countries-mushroom-truffle-production

Ba, D. M., Gao, X., Al-Shaar, L., Muscat, J. E., Chinchilli, V. M., Beelman, R. B. & Richie, J. P. (2021). Mushroom intake and depression: A population-based study using data from the US National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES), 2005–2016. Journal of Affective Disorders, 294: 686 doi: 10.1016/j.jad.2021.07.080

Kozarski, M., Klaus, A., Jakovljevic, D., Todorovic, N., Vunduk, J., Petrović, P., Niksic, M., Vrvic, M. M., van Griensvem, L. (2015). Antioxidants of Edible Mushrooms. Molecules, 20(10), pp. 19489-19525.

Sima, P., Vannucci, L. & Vetvicka, V. (2018). β-glucans and cholesterol (review). International Journal of Molecular Medicine, 41(4), pp. 1799-1808.

USDA, (2021). “Mushrooms, white button”. [online], [ημερομηνία πρόσβασης: 30 Οκτώβρη]. Διαθέσιμο στο: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1999629/nutrients

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc