Λωτός: Φρούτο…μαγεμένο!

Η πρώτη μας γνωριμία έγινε μέσα από την ανάγνωση της ελληνικής μυθολογίας. Με το πέρας του Τρωικού Πολέμου, ο Οδυσσέας και οι ναύτες του γνώρισαν τους Λωτοφάγους, σε ένα νησί που βρίσκεται κοντά στη σημερινή Τυνησία. Οι ντόπιοι κάτοικοι (Λωτοφάγοι) έδωσαν σε τρεις από το πλήρωμα του Οδυσσέα λωτούς με αποτέλεσμα οι ναύτες να ξεχάσουν την πατρίδα και την αποστολή τους και να μην θέλουν να φύγουν από εκεί!

Προέλευση

Ωστόσο, πατρίδα των λωτών θεωρείται η Άπω Ανατολή και όχι η Αφρική. Στην Ευρώπη οι λωτοί ήρθαν από Ισπανούς, κάτι που κάνει το φρούτο που έφαγαν οι άνδρες του Οδυσσέα να μην είναι λωτός, στη σημερινή του μορφή, αλλά ίσως κάτι άλλο. Η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως σήμερα είναι η Κίνα με παραγωγή γύρω στους 2.000.000 τόνους ετησίως και ακολουθεί η Νότιος Κορέα με παραγωγή 300.000 τόνων σε ετήσια βάση. Στην Ευρώπη, η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή είναι η Ισπανία (70.000 τόνοι/χρόνο) και ακολουθεί η Ιταλία (50.000 τόνοι/χρόνο). Λόγω της χαμηλής κατανάλωσης στη χώρα μας, παρότι αποτελούσε από τα πιο δημοφιλή φρούτα των αρχαίων Ελλήνων κατά τα ομηρικά έτη, η εγχώρια παραγωγή περιορίζεται στους 2.000 τόνους ετησίως (FAOSTAT, 2013).

 

Διατροφική αξία

Ως προς τη διατροφική τους αξία, συγκρινόμενα με τα μήλα οι λωτοί έχουν υψηλότερα ποσοστά διαιτητικών ινών και ιχνοστοιχείων. Αποδίδουν μεγάλα ποσά μαγγανίου (17% της ΣΗΠ), ενός ιχνοστοιχείου που μεταξύ άλλων παίζει αρωγό ρόλο στο μεταβολισμό βιταμινών του συμπλέγματος Β, στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και τη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος. Διαθέτουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C (7,5mgr/100γρ δηλ. το 9% της ΣΗΠ), βιταμίνη Α (81μgr/100gr, δηλ. το 10% της ΣΗΠ), βιταμίνη Β6 (0,1mgr/100γρ δηλ. το 8% της ΣΗΠ) και βιταμίνη Κ (2,6μgr/100gr, δηλ. το 2% της ΣΗΠ), όπου ΣΗΠ η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (Gorinstein et al, 2001).

 

Περιέχουν επίσης φυτοχημικές ενώσεις όπως κατεχίνες, γαλλοκατεχίνη και βετουλινικό οξύ (Quintal-Novelo et al, 2002). Και οι τρεις ενώσεις χαρακτηρίζονται από έντονη αντικαρκινική δράση. Ειδικότερα οι κατεχίνες ως αντιοξειδωτικές ενώσεις αποτρέπουν τη δράση των ελεύθερων ριζών. Η γαλλοκατεχίνη, που βρίσκεται σε σημαντικές ποσότητες και στο πράσινο τσάι και τις μπανάνες, τη συναντούμε σε μεγάλες ποσότητες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα των οφθαλμών μας και δρα έναντι της αυτοξείδωσης των λιπών. Το βετουλινικό οξύ, που το συναντούμε και στο μανιτάρι chaga, διακρίνεται για την αντιική και αντικαρκινική του δράση. Στους λωτούς βρίσκουμε ακόμα μια φυτοχημική ουσία με μεγάλη αντιοξειδωτική δράση, το λυκοπένιο.

 

Επιπλέον, οι λωτοί περιέχουν σημαντικά ποσά λουτεΐνης και ζεαξανθίνης, δυο ισχυρών αντιοξειδωτικών καροτενίων τα οποία έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τα μάτια (καταράκτης και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας). Αλλά και το δέρμα, την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων και την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου. Μάλιστα, περιέχουν 0,6mgr λουτεΐνης/φλυτζάνι και 0,8mgr ζεαξανθίνης/φλυτζάνι, όταν άλλες τροφές γνωστές για την αντιοξειδωτική τους δράση όπως τα αυγά (0,3mgr λουτεϊνης/φλυτζάνι & 0,25mgr ζεαξανθίνης/φλυτζάνι) και ο χυμός πορτοκάλι (0,3mgr λουτεϊνης/φλυτζάνι & 0,34mgr ζεαξανθίνης/φλυτζάνι) περιέχουν μικρότερα ποσά (Sommerburg, Keunen, Bird & van Kuijk, 1998).

 

Ως προς τη θερμιδική του αξία, τα 100γρ αποδίδουν 70 θερμίδες, 3,6γρ διαιτητικών ινών, 0,58γρ πρωτεΐνών, 18,59γρ υδατανθρακών (με 12,53γρ σε σάκχαρα) και περιεκτικότητα 80,32γρ σε νερό. Ο γλυκαιμικός του δείκτης είναι στο 50 (όταν ο αντίστοιχος για το καρπούζι είναι στο 72 και του μήλου στο 36).

 

Επίλογος

Αποτελεί ο λωτός ένα φρούτο που στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες αποτελεί ένα «ξεχασμένο» καρπό. Και παρότι, σύμφωνα με τη μυθολογία, έκανε τους άνδρες του Οδυσσέα να ξεχάσουν, στα σύγχρονα έτη σίγουρα οι νεοέλληνες το έχουν…λησμονήσει και αποβάλλει από τη διατροφή τους. Αντίθετα, στην Ασία και ειδικότερα σε Κίνα, Κορέα και Ιαπωνία, ο λωτός είναι ένα αρκετά δημοφιλές φρούτο με χρήσεις ακόμα και στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική. Πρόκειται για ένα φρούτο με υψηλό αντιοξειδωτικό περιεχόμενο, πλούσιο σε καρετόνια και φυτικές ίνες. Τέλος, ως προς τον τρόπο που μπορεί να φαγωθεί, είναι ένα φρούτο που πρέπει να καταναλώνεται ώριμο και όχι άγουρο ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο η φόρτιση του προϊόντος σε τανίνες. Καλή απόλαυση!

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

FAOSTAT, (2013). “Production/Crops, Persimmons, Food and Agriculture Organization of the United Nations: Division of Statistics”. UN Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database.

Gorinstein, S., Zachwieja, Z., Folta, M., Barton, H., Piotrowicz, J., Zemser, M., Weisz, M., Trakhtenberg, S. & Màrtín-Belloso, O. (2001). Comparative Contents of Dietary Fiber, Total Phenolics and Minerals in Persimmons and Apples. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 49(2), pp 952–957.

Quintal-Novelo, C., Moo-Puc, R. E., Chale-Dzul, J., Cáceres-Farfán, M., Mendez-Gonzalez, M. & Borges-Argáez, R. (2012). «Cytotoxic constituents from the stem bark of Diospyros cuneata». Natural Product Research. 27(17), pp 1594–1597.

Sommerburg, O., Keunen, J.E., Bird, A.C., van Kuijk, F.J. (1998). Fruits and vegetables that are sources for lutein and zeaxanthin: the macular pigment in human eyes. British Journal of Ophthalmology, 82, pp. 907-910

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διατροφολόγος–Διαιτολόγος, MSc