Παιδική υπερφαγία

Εξετάζουμε ποια είναι η εξέλιξη της υπερφαγίας στα παιδιά, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Ποιες οι επεκτάσεις στην εφηβεία και τι πρέπει να κάνουμε για τη θεραπεία της.

Ορισμός

Υπερφαγία ή διαταραχή της υπερφαγίας (BED, Binge Eating Disorder), είναι μια διατροφική διαταραχή η οποία αφορά σχεδόν το 3% του πλανήτη μας και προκαλεί πλήθος προβλημάτων υγείας (από παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη και υπέρταση μέχρι μείζονα κατάθλιψη). Συμβαίνει όταν ένα άτομο καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα είτε πεινάει είτε όχι για ένα διάστημα τουλάχιστον 15 ημερών με συχνότητα επανάληψης των επεισοδίων μέσα σε ένα έτος. Σε αντίθεση με τη διαταραχή της βουλιμίας, εδώ το άτομο δεν αναζητεί αντισταθμιστικές συμπεριφορές/μεθόδους για να «ξεφορτωθεί» το αυξημένο θερμιδικό περιεχόμενο των όσων κατανάλωσε (πχ πρόκληση εμετού ή υπερβολική γυμναστική).

 

Ποιους αφορά

Πρόκειται για μια διαταραχή που δεν κάνει διακρίσεις. Σε κανένα φύλο. Σύμφωνα μάλιστα με την NEDA (National Eating Disorder Association), η υπερφαγία είναι η μόνη διαταραχή που συναντάται με την ίδια συχνότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Τι συμβαίνει όμως στα παιδιά;

 

 

Παιδική υπερφαγία

Γενικά, οι διατροφικές συμπεριφορές στην παιδική ηλικία θεωρούνται παράγοντες κινδύνου για συμπεριφορές διατροφικής διαταραχής και διαγνώσεις στην εφηβεία. Σε μια σχετικά πρόσφατη έρευνα που συμπεριέλαβε 4.760 παιδιά (μέχρι 9 ετών) η υπερκατανάλωση τροφής στα παιδιά συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο υπερφαγίας στους εφήβους και διαταραχή υπερφαγίας. Η επίμονη υποκατανάλωση τροφής συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο νευρικής ανορεξίας μόνο στα έφηβα κορίτσια. Η επίμονη ιδιότροπη κατανάλωση τροφής συσχετίστηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο νευρικής ανορεξίας (Herle et al, 2020).

 

Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, εστίασε στις διαφορές των παιδιών με υπερφαγία σε σχέση με άλλα χωρίς τη διαταραχή αυτή. Οι σαρώσεις στον εγκέφαλό τους (παιδιά 9-10 ετών) έδειξαν διαφορές στην πυκνότητα της φαιάς ουσίας σε σύγκριση με τους ανεπηρέαστους συνομήλικούς τους.

Τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι η μη φυσιολογική ανάπτυξη στα κέντρα ανταμοιβής και αναστολής του εγκεφάλου μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο.

“Σε παιδιά με διαταραχή υπερφαγίας, βλέπουμε ανωμαλίες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται ειδικά με την ανταμοιβή και την παρορμητικότητα ή την ικανότητα αναστολής της ανταμοιβής“, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Stuart Murray.

 

“Αυτά τα παιδιά έχουν μια πολύ, πολύ αυξημένη ευαισθησία ανταμοιβής, ειδικά σε θερμιδικά πυκνά τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν το γεγονός ότι αυτό δεν είναι έλλειψη πειθαρχίας για αυτά τα παιδιά“, συμπλήρωσε ο ίδιος.

 

Η πανδημία σημείωσε αύξηση στις διατροφικές διαταραχές μεταξύ των νέων

Οι ειδικοί λένε ότι οι διατροφικές διαταραχές στους νέους αυξήθηκαν στα ύψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μαζί με απότομη αύξηση των νοσηλειών. Η κοινωνική απομόνωση, το άγχος, η διατάραξη της ρουτίνας και η αναζήτηση της τελειότητας που τροφοδοτείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media), όλα αυτά μαζί επιδεινώνουν διαταραχές όπως η ανορεξία, η μυϊκή δυσμορφία και η υπερφαγία.

 

Η διαταραχή της υπερφαγίας θέτει τους ανθρώπους σε κίνδυνο για παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, μη φυσιολογική καρδιακή λειτουργία και σκέψεις αυτοκτονίας. Οι στόχοι θεραπείας περιλαμβάνουν τη μείωση της συχνότητας των επεισοδίων υπερφαγίας με την αφαίρεση των τροφών που προκαλούν «έναρξη», καθώς και την αντιμετώπιση του υποκείμενου άγχους ή της κατάθλιψης. Η θεραπεία με φάρμακα και ομιλία είναι αποτελεσματική μόνο τις μισές φορές.

 

Γι’ αυτή τη μελέτη, ο Murray και οι συνεργάτες του ανέλυσαν σαρώσεις εγκεφάλου και άλλα δεδομένα από 71 παιδιά με διαγνωσμένη διαταραχή υπερφαγίας και 74 παιδιά χωρίς διαταραχή υπερφαγίας, τα οποία αποτελούν μέρος μιας μεγάλης διαχρονικής μελέτης που ονομάζεται Adolescent Brain and Cognitive Development Study. Αυτή η μελέτη περιλαμβάνει δεδομένα 11.875 παιδιών ηλικίας 9-10 ετών που εγγράφηκαν το 2016-2018 και στρατολογήθηκαν από 21 τοποθεσίες στις Η.Π.Α.

 

Στα παιδιά με διαταραχή υπερφαγίας, είδαν αυξήσεις στην πυκνότητα της φαιάς ουσίας σε περιοχές που συνήθως «κλαδεύονται» κατά την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το συναπτικό κλάδεμα, μια φάση ανάπτυξης που συμβαίνει μεταξύ των ηλικιών 2 και 10 ετών, εξαλείφει τις συνάψεις που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, καθιστώντας τον εγκέφαλο πιο αποτελεσματικό. Το διαταραγμένο συναπτικό κλάδεμα συνδέεται με μια σειρά ψυχιατρικών διαταραχών.

 

“Αυτή η μελέτη μου υποδεικνύει ότι η διαταραχή υπερφαγίας είναι ενσωματωμένη στον εγκέφαλο, ακόμη και από πολύ, πολύ μικρή ηλικία”, είπε ο επικεφαλής ερευνητής. “Το ερώτημα που δεν γνωρίζουμε, κάτι που θα το αντιμετωπίσουμε εν καιρώ, είναι εάν η επιτυχής θεραπεία της υπερφαγίας στα παιδιά βοηθά στη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Η πρόγνωση σχεδόν όλων των ψυχιατρικών ασθενειών είναι καλύτερη εάν μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε κατά την παιδική ηλικία” (Murray et al, 2022).

 

Επίλογος

Η διαταραχή της υπερφαγίας ειδικά στα χρόνια της πανδημίας έλαβε μεγάλες διαστάσεις και στην παιδική ηλικία. Για τη θεραπεία της απαιτείται συντονισμός μεταξύ της Πολιτείας και συνεργασία όλων των απαραίτητων φορέων (Σχολείο, Διαιτολόγος, Ψυχολόγος, Γονείς). Μιλάμε για μια διαταραχή που συνδυάζει την επιθυμία για φαγητό με την ψυχολογία και τις λανθασμένες πεποιθήσεις για το φαγητό αλλά και τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου και γι’ αυτό απαιτούνται διαφορετικοί τομείς για να συνεργαστούν.

Οι ψυχοθεραπευτές χρησιμοποιούν κυρίως την γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία (CBT). Σε πολλές περιπτώσεις υπερφαγικών παιδιών συνυπάρχει η αγχώδης διαταραχή ή/και η μειωμένη αυτοπεποίθηση ή/και η κατάθλιψη.

Ο διαιτολόγος είναι απαραίτητος για να διαμορφώσει μια υγιή σχέση του παιδιού με το φαγητό, πάντα σε συνεργασία με τους γονείς του. Η υπερφαγία είναι περισσότερο ψυχολογική ασθένεια και λιγότερο διατροφική οπότε ο ρόλος του διαιτολόγου είναι συμβουλευτικός.

Η έγκαιρη διάγνωση της υπερφαγίας είναι το σημείο-κλειδί στη θεραπεία της. Σε διαφορετική περίπτωση, θα συνοδεύει το παιδί κατά την εφηβική και ενήλικη ζωή του με επιζήμιες συνέπειες στην ανάπτυξη, την ψυχολογία και τη γενική του υγεία.

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Herle, M., De Stavola, B., Hübel, C., Abdulkadir, M., Ferreira, D. S., Loos, R., Bryant-Waugh, R., Bulik, C. M. & Micali, N. (2020). A longitudinal study of eating behaviours in childhood and later eating disorder behaviours and diagnoses. The British Journal of Psychiatry, 216, pp. 113-119.

Murray, S. B., Duval, C. J., Balkchyan, A. A., Cabeen, R. P., Nagata, J. M., Toga, A. W., Siegel, S. J. & Jann, K. (2022). Regional gray matter abnormalities in pre-adolescent binge eating disorder: A voxel-based morphometry study. Psychiatry Research, 310, doi: 10.1016/j.psychres.2022.114473

 

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc