Υπέρταση και διατροφή

Η υπέρταση είναι μια χρόνια πάθηση στην οποία η αρτηριακή πίεση στις αρτηρίες παρουσιάζεται αυξημένη. Αυτό έχει ως συνέπεια η καρδιά να εργάζεται περισσότερο από το φυσιολογικό για να κυκλοφορεί το αίμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων. Σε έναν ενήλικα η αρτηριακή υπέρταση εμφανίζεται όταν η συστολική πίεση είναι μεγαλύτερη ή ίση από 140 mmHg ή/και όταν η διαστολική είναι ίση ή μεγαλύτερη των 90mmHg. Αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και τα ανευρύσματα των αρτηριών.

Ακόμη και μια μικρή αύξηση στην αρτηριακή πίεση είναι ικανή να μειώσει το προσδόκιμο ζωής. Πέραν της φαρμακευτικής αγωγής, η αλλαγή στον τρόπο ζωής και κύρια στις διατροφικές συνήθειες με την διακοπή του καπνίσματος, αποτελεί το βασικό μέσο ελέγχου της πάθησης.

 

 

Ο ρόλος του σωματικού βάρους

Το πρώτο που πρέπει να κάνει ένας υπερτασικός είναι να μειώσει το βάρος του στο φυσιολογικό. Να φτάσει δηλαδή να έχει ΔΜΣ από 18,5-24,9 (ο Δείκτης Μάζας Σώματος συνίσταται στο πηλίκο του Βάρους προς το Ύψος εις στο τετράγωνο-σε μέτρα-). Αυτό θα επιτευχθεί μέσα από το κατάλληλο διατροφολόγιο σε συνδυασμό με σωματική άσκηση. Απώλεια βάρους ίση με πέντε κιλά οδηγεί σε μείωση της συστολικής και αρτηριακής πίεσης κατά 4,5 και 3,6 mmHg αντίστοιχα. Η άσκηση μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 5-10 mm όταν γίνεται σε καθημερινή βάση (τρέξιμο, κολύμβηση, ποδήλατο) αλλά απαγορεύεται έντονη δραστηριότητα με αθλήματα όπως η άρση βαρών μια και έτσι αυξάνει η αρτηριακή πίεση.

 

Ο ρόλος της διατροφής

Διατροφικά πρέπει να ακολουθήσει ένα διαιτολόγιο το οποίο να είναι φτωχό σε νάτριο (6 γρ μαγειρικού αλατιού ή μέχρι 2,3 gr νατρίου/ημερησίως), πλούσιο σε κάλιο (3,5-5 γραμμάρια την ημέρα), φτωχό σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, πλούσιο σε φυτικές ίνες και υγρά (για την άρτια ενυδάτωση του οργανισμού και την καλή λειτουργία των νεφρών) και με μεγάλο περιορισμό στην κατανάλωση αλκοόλ. Συγκεκριμένα, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση των επεξεργασμένων προϊόντων (όπως σούπες σε σκόνη, καπνιστά και παστά τρόφιμα), των κονσερβοποιημένων τροφίμων (τόνος, διάφορα λαχανικά, καλαμπόκι, τουρσί κτλ) και των έτοιμων σαλτσών σαλατών (όπως είναι η thousand islands, η barbeque, η γουακαμόλε, η σόγια σος, η κέτσαπ κτλ). Αντί αυτών μπορείτε να προσθέσετε μυρωδικά (όπως ο μαϊντανός κι ο κόλιανδρος), μπαχαρικά (όπως το πιπέρι και η ρίγανη) ώστε να βελτιωθεί γευστικά το γεύμα σας αλλά και να του αυξήσετε την θρεπτική του αξία. Η κατανάλωση καφέ (όταν δεν ξεπερνά τα δυο φλυτζάνια ημερησίως) δεν επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης ενώ συστήνεται και η κατανάλωση λεμονιού και ξιδιού.

 

 

Οι τροφές που είναι πιο πλούσιες σε κάλιο από τα φρούτα είναι τα βερίκοκα, το πορτοκάλι, η μπανάνα, το αχλάδι και το μάνγκο και από τα λαχανικά η ντομάτα, το σπανάκι, τα παντζάρια και το κρεμμύδι. Άλλες τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι το αποβουτυρωμένο γάλα (σε σκόνη), ο σολομός, οι πατάτες, τα φασόλια και ο αρακάς. Οι τροφές που είναι οι πιο πλούσιες σε νάτριο (και πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο) είναι τα τυριά (φέτα, ροκφόρ, camembert), τα καπνιστά (ψάρια, τυριά), τα αλλαντικά, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα corn flakes, οι κομπόστες και τα πιτυρούχα σκευάσματα. «Όπλο» για τον καταναλωτή αποτελεί το γεγονός ότι εδώ και μερικά χρόνια όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα στα σούπερ μάρκετ έχουν διατροφική ετικέτα όπου η περιεκτικότητα σε νάτριο αναγράφεται.

 

Μύθοι και υπέρταση

Στο πέρασμα των χρόνων έχουν παραμείνει ορισμένοι μύθοι ως προς τροφές που επηρεάζουν αρνητική την αρτηριακή υπέρταση. Για παράδειγμα, η κατανάλωση 1-2 σκελίδων σκόρδου σε καθημερινή βάση ΔΕΝ βοηθά στο να μειωθούν τα επίπεδα της αρτηριακής υπέρτασης. Αυτά πέφτουν μόνο αν κάποιος καταναλώνει σε καθημερινή βάση τουλάχιστον 15! Επίσης, το χαμομήλι δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μειώνει την υπέρταση και επ ουδενί δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει τη φαρμακευτική αγωγή. Τέλος, το πορτοκάλι ΔΕΝ αυξάνει την αρτηριακή υπέρταση. Σύμφωνα πάντα με επιστημονικές μελέτες το πορτοκάλι μια και περιέχει μεγάλες ποσότητες καλίου (200 mgr/100 gr) λειτουργεί ως ρυθμιστής της υπέρτασης και η μόνη περίπτωση να προκαλέσει πρόβλημα είναι όταν υπάρχει παράλληλα πρόβλημα νεφρικής ανεπάρκειας στον ασθενή. Ως προς το αλκοόλ, προτείνεται η κατανάλωση μέχρι 2 ποτηριών ημερησίως (κρασί ή μπύρας) ανάλογα με τη φάση που έχει διαγνωσθεί η νόσος.

 

 

Επίλογος

Συμπερασματικά, η υπέρταση αποτελεί μια πάθηση που προσβάλει ολοένα και περισσότερους ενήλικες. Μάλιστα, το 60% των υπερτασικών είναι υπέρβαροι. Η ίασή της συνίσταται στην έγκαιρη διάγνωσή της και τη φαρμακευτική και διατροφική αγωγή. Η απώλεια βάρους είναι αναγκαία με την κατανάλωση τροφών φτωχών σε νάτριο και πλούσιων σε κάλιο. Η αλλαγή στον τρόπο ζωής, ειδικά σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένο στρες και άγχος, είναι πολλές φορές ικανή να μειώσει τόσο αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση όσο και ένα αντιυπερτασικό φάρμακο.

 

 

 Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η Ώρα της Φωκίδας»