Για μια νόσο (Lyme) που μεταδίδεται από τα ζώα στον άνθρωπο (τσιμπούρια), με ποιο τρόπο η διατροφή παίζει το ρόλο της ίασης;

Νόσος Lyme

Στη χώρα μας τη συναντάμε με το όνομα «Μπορρελίωση» ή «Βορρελίωση». Αποτελεί μια νόσο που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια (κροτώνες) στον άνθρωπο. Δεν είναι μεταδοτική. Σε παγκόσμιο επίπεδο πιστεύεται ότι περίπου το 14% του πλανήτη έχει νοσήσει ή νοσεί αυτή τη στιγμή από βορρελίωση. Οι περιοχές με τα περισσότερα κρούσματα είναι η Βόρεια Αμερική, η Δυτική και Κεντρική Ευρώπη και η Ανατολική Ασία. Για τη χώρα μας δεν υπάρχουν στατιστικές αναλύσεις. Άλλωστε, η διάγνωση είναι πολύ δύσκολο και απαιτητικό να γίνει μια και τα συμπτώματα της Lyme μοιάζουν με αυτά πολλών ασθενειών.

 

 

Είδη νόσου και συμπτώματα της Lyme

Η νόσος Lyme διακρίνεται στην οξεία και στη χρόνια μορφή της.  Η πρώτη εμφανίζεται συνήθως με εξανθήματα (ΦΩΤΟ) είτε με μια ερυθρότητα στο δέρμα. Αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως τότε οι σπειροχαίτες είναι πιθανό να εξαπλωθούν και σε άλλα μέρη του σώματος (πολλές φορές μη ορατά με το ανθρώπινο μάτι) και να εμφανίσουν μια πληθώρα από σοβαρά έως πολύ σοβαρά προβλήματα. Προβλήματα που αφορούν το μυοσκελετικό σύστημα (αρθρίτιδες, αδυναμία κίνησης, κράμπες), το νευρικό και τον εγκέφαλο (σύγχυση, αποπροσωποποίηση, πονοκέφαλοι, κατάθλιψη, κόπωση, νευροπάθειες), το δέρμα (εξανθήματα με διάμετρο ακόμα και 30 εκατοστών) και το καρδιαγγειακό (αρρυθμίες). Φυσικά, τα συμπτώματα ποικίλουν και εμφανίζονται με διαφορετική συχνότητα και χρόνο σε κάθε άτομο.

 

 

Θεραπεία

Η μέχρι τώρα θεραπευτική οδός αφορά τη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων, η χρονική διάρκεια χρήσης των οποίων είναι διαφορετική ανάλογα με το περιστατικό. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο λήψης αντιβιοτικών.

 

 

Ο ρόλος της διατροφής

Η διατροφή στην νόσο Lyme, έχει το ρόλο της ανακούφισης των συμπτωμάτων. Της βελτίωσης του ανοσοποιητικού και του γαστρεντερικού συστήματος. Της γενικής βελτίωσης λειτουργίας του οργανισμού. Προφανώς, αν με τη βορρελίωση εμφανίστηκαν και άλλα προβλήματα πχ με το ήπαρ ή την καρδιά, η κατάλληλη διατροφή θα επικεντρωθεί εκεί. Πως δηλαδή θα στοχεύσει για παράδειγμα στη βελτίωση της λειτουργίας του καρδιαγγειακού συστήματος. Θεραπεία άμεση όμως η διατροφή για τη βορρελίωση δεν μπορεί να προσφέρει.

 

Η διατροφή επικεντρώνεται στο να μειώσει τη φλεγμονή που έχει προκληθεί από το τσίμπημα των τσιμπουριών (κροτώνων). Γι’ αυτό και στην παγκόσμια βιβλιογραφία συναντούμε σχήματα διαιτών με τέτοιο χαρακτήρα (DASH, Μεσογειακή, MIND). Σε κάθε περίπτωση οι βασικοί πυλώνες είναι οι εξής:

• Ενίσχυση του εντερικού μικροβιώματος: Τόσο επειδή αυτό καταστρέφεται από τη χρόνια χρήση αντιβιοτικών όσο και επειδή το εντερικό μικροβίωμα παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην ενίσχυση/διατήρηση ενός καλού ανοσοποιητικού συστήματος.
• Μείωση φλεγμονής: Απαραίτητη για την ανακούφιση των συμπτωμάτων από την ασθένεια και τη βελτίωση του προφίλ υγείας του ασθενούς.
• Βελτίωση λειτουργίας νευρικού και μυοσκελετικού συστήματος: Απαραίτητο σε άτομα με χρόνια βορρελίωση στα οποία έχει δημιουργηθεί πρόβλημα με τα συγκεκριμένα συστήματα.

 

Για την ενίσχυση του εντερικού μικροβιώματος συνίσταται μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και αποφυγής κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών (ειδικά αυτών που περιέχουν ζάχαρη και trans-λιπαρά οξέα). Μείωση κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, αλκοόλ, αυξημένη κατανάλωση σε τροφές όπως οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά. Συχνά προτείνεται και η λήψη προβιοτικών.

Για να μειωθεί η φλεγμονή, δίνεται βάση σε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικές ουσίες όπως: το σελήνιο (φιστίκια Βραζιλίας, σαρδέλες), το ελλαγικό οξύ (ρόδι), η βιταμίνη Ε (αμύγδαλα, αβοκάντο), ο ψευδάργυρος (ηλιόσπορος, καστανό ρύζι), η βιταμίνη C (ακτινίδιο, εσπεριδοειδή) και τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ψάρια, καρύδια).

Για τη βελτίωση του νευρικού συστήματος είναι απαραίτητη η ενίσχυση του οργανισμού με τροφές βιταμινών του συμπλέγματος Β (σιτηρά, όσπρια, τυρί, φαγόπυρο), μαγγάνιο (πλιγούρι) και μαγνήσιο (κακάο, όσπρια). Ως προς το μυοσκελετικό σύστημα, απαραίτητη είναι η χρήση τροφών πλουσίων σε μαγνήσιο, σίδηρο (όσπρια, κρέας), βιταμίνη D (ψάρια) και ασβέστιο (ρόκα, μαϊντανός, γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια με κόκκαλα).

Επιπλέον, η προσθήκη αρωματικών ή βοτάνων με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση όπως ο κουρκουμάς και η κανέλα συστήνεται.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι τα παραπάνω αφορούν μια γενίκευση και όχι προσωπικές οδηγίες για όποιον ασθενεί από νόσο Lyme. Πρέπει να συνυπολογίζονται οι προσωπικές προτιμήσεις του καθενός. Αλλά και το πλήρες ιστορικό υγείας του, τυχόν αλλεργίες ή δυσανεξίες (πχ σε γλουτένη) αλλά και η ανεκτικότητά του σε συγκεκριμένα τρόφιμα. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις πλήρους αποχής γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά και δίαιτες για την αντιμετώπιση της βορρελίωσης που βασίζονται και στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Σε όλα αυτά πρέπει ο διαιτολόγος να συνυπολογίσει και τον ψυχολογικό παράγοντα. Πολλά περιστατικά με Lyme πάσχουν από κατάθλιψη ή/και αγχώδη διαταραχή οπότε η κατανάλωση για παράδειγμα γλυκών πρέπει να αξιολογηθεί.

 

 

Η αποφυγή κρέατος

Για την ορθή τήρηση της Μεσογειακής Διατροφής (που προτιμάται από πολλούς που τη χρησιμοποιούν σ’ αυτή την περίπτωση) το κόκκινο κρέας δεν χρησιμοποιείται συχνά. Αρκετοί ακολουθούν πλήρως φυτικές δίαιτες (plant diets ή vegan diets). Υπάρχουν μαρτυρίες ότι τέτοια σχήματα όχι μόνο δεν προσφέρουν ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά το αντίθετο. Μια τέτοια περίπτωση είδε το φως της δημοσιότητας τον περασμένο μήνα στο Λος Άντζελες. Μια πάσχουσα από την νόσο Lyme είδε βελτίωση των συμπτωμάτων της όταν παράτησε τη χορτοφαγική και ξεκίνησε κρεατοφαγική διατροφή (Driver, 2023).

Το παραπάνω δεν επιβεβαιώνει απλά το κλασσικό ότι «κάθε κανόνας έχει την εξαίρεσή του». Αλλά ότι ακόμα και σε μια ασθένεια που αντιμετωπίζεται κυρίως με αντιβιοτικά, δεν υπάρχει ένα standard διαιτητικό σχήμα, όμως κάθε περιστατικό πρέπει να λαμβάνεται ξεχωριστά.

 

Επίλογος

Η νόσος Lyme αφορά ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Πρόκειται για μια ασθένεια που το σημείο-κλειδί είναι η διάγνωσή της και το πόσο γρήγορα θα γίνει αυτή. Η χρόνια μορφή της διακρίνεται από μια πληθώρα επιπλοκών για το ανθρώπινο σώμα. Τόσο ψυχολογικών όσο και σωματικών. Η έγκαιρη διάγνωση και λήψη αντιβιοτικών είναι η βασική θεραπευτική αγωγή. Όταν όμως μιλάμε για φλεγμονή, δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος, μείωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, η διατροφή έρχεται για να προσφέρει ανακούφιση σε όλα αυτά ώστε ο ασθενής να είναι πιο λειτουργικός, πιο υγιής και να έχει καλύτερη ποιότητα ζωής.

Τέλος, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ, 2022) εξέδωσε το περσινό καλοκαίρι ανακοίνωση σχετικά με την προστασία από τα τσιμπούρια. Μπορείτε να τη διαβάσετε πατώντας ΕΔΩ.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΟΔΥ, (2022). “Μπορρελίωση”. [online], Ημερομηνία πρόσβασης: 14 Σεπτέμβρη. Διαθέσιμο στο: https://eody.gov.gr/disease/mporreliosi-nosos-lyme/

Driver, C. (2023). “EXCLUSIVE – Woman, 38, whose undiagnosed Lyme disease left her ‘MINUTES from death’ reveals how plant-based diet nearly DESTROYED her body – before she turned to strict carnivore regimen that completely cured her symptoms”. [online], Ημερομηνία πρόσβασης: 14 Σεπτέμβρη. Διαθέσιμο στο: https://www.dailymail.co.uk/femail/article-12446991/woman-plant-based-diet-killing-lyme-disease-carnivore.html

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc