Διατροφή και Ασθένειες

Μεθειονίνη & παχυσαρκία

Πόσο ευθύνεται για την αύξηση της επιδημίας της παχυσαρκίας ένα απαραίτητο αμινοξύ που βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές; Θα αποτελούσε η μείωση στην κατανάλωσή του ένα ακόμα βήμα για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας ή όχι;

Συντακτικός τύπος Μεθειονίνης

Τι είναι η Μεθειονίνη

Η Μεθειονίνη (ΦΩΤΟ) ανήκει στην κατηγορία των «απαραίτητων αμινοξέων» (αυτών δηλαδή που επειδή δεν μπορεί ο οργανισμός μας να τα συνθέσει πρέπει να τα παίρνει έτοιμα από τις πρωτεΐνες των τροφών όπου θα πρέπει να βρίσκονται σε επαρκείς ποσότητες για την υγεία μας). Εκτός της Μεθειονίνης οι Λυσίνη, Θρεονίνη, Τρυπτοφάνη, Λευκίνη & Βαλίνη αποτελούν τα υπόλοιπα απαραίτητα αμινοξέα.

 

Τροφές πλούσιες σε μεθειονίνη

Που την βρίσκουμε και πόσο χρειαζόμαστε καθημερινά

Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε μεθειονίνη περιλαμβάνουν φιστίκια Βραζιλίας, βοδινό & αρνίσιο κρέας, τυρί, γαλοπούλα, χοιρινό, ψάρια, οστρακοειδή, σόγια, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα και φασόλια. Για τους ανθρώπους που επιθυμούν να χτίσουν μυς, η βιοδιαθεσιμότητα της μεθειονίνης είναι μεγαλύτερη στις ζωοτροφές, ιδιαίτερα στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η σόγια και τα φασόλια, ενώ μια πηγή μεθειονίνης, μπορεί να μην είναι βέλτιστη, αν και χρειάζεται να γίνει περισσότερη έρευνα. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη μεθειονίνης είναι 10,4 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Ένα άτομο που έχει βάρος 70 κιλών πρέπει να καταναλώνει περίπου 728 mg μεθειονίνης την ημέρα.

Πιο συγκεκριμένα, ακολουθούν τα δέκα τρόφιμα με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε Μεθειονίνη:

Τρόφιμο Περιεκτικότητα σε Μεθ./100γρ
Φιστίκια Βραζιλίας 1.124mgr
Βοδινό & Αρνίσιο κρέας 981 mgr
Παρμεζάνα 958 mgr
Πουλερικά 925 mgr
Χοιρινό 853 mgr
Τόνος 835 mgr
Σόγια 534 mgr
Αυγά 392 mgr
Γαλακτοκομικά 169 mgr
Φασόλια λευκά 146 mgr

 

(ΠΗΓΗ: Whitbread, 2019)

 

Παρατηρούμε ότι πλην σόγιας, φιστικιών Βραζιλίας & φασολιών, οι τροφές με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μεθειονίνη είναι ζωικής προέλευσης.

 

 

Συνέπειες από την έλλειψή της

Ο ρόλος της μεθειονίνης απαντάται στη δημιουργία του χόνδρου και μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη της τριχόπτωσης και στην ενίσχυση των νυχιών. Η ανεπάρκεια της μεθειονίνης μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή του ήπατος (στεατοηπατίτιδα), αναιμία και γκρίζα μαλλιά. Ωστόσο, μια δίαιτα χαμηλή σε μεθειονίνη μπορεί επίσης να αυξήσει τη διάρκεια ζωής και να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου.

 

Καρκίνος και μεθειονίνη

Τεράστιο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα παρουσιάζει η συσχέτιση πλούσιων τροφών σε μεθειονίνη με την εμφάνιση καρκίνου. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη, ο περιορισμός μεθειονίνης έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζει την ανάπτυξη καρκίνου και ευαισθητοποιεί τους όγκους στη χημειοθεραπεία (Hoffman, 2019).

 

Παχυσαρκία και μεθειονίνη

Εδώ όμως θα μας απασχολήσει ερευνητικά κυρίως η σχέση παχυσαρκίας και μεθειονίνης. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο περιορισμός της μεθειονίνης μέσω διατροφής εμφανίστηκε ως πολλά υποσχόμενο εργαλείο επειδή παράγει μια συγκρίσιμη επέκταση στη διάρκεια ζωής, αλλά παραδόξως δεν απαιτεί περιορισμό των τροφίμων. Η διαιτητική μείωση της πρόσληψης μεθειονίνης μειώνει επίσης την περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλλά το κάνει μέσω μιας παράδοξης αύξησης τόσο της πρόσληψης ενέργειας όσο και των δαπανών (Orgeron et al, 2019).

Ο περιορισμός της πρόσληψης μεθειονίνης στη διατροφή έδειξε ότι ενισχύει την μεταβολική ευελιξία, βελτιώνει τα προφίλ των λιπιδίων και μειώνει την απόθεση λίπους.

Σε άλλη έρευνα, 26 παχύσαρκα άτομα (έξι άνδρες και 20 γυναίκες) που πληρούν τα κριτήρια για το μεταβολικό σύνδρομο τυχαιοποιήθηκαν σε δίαιτα που περιορίστηκε σε 2 mg μεθειονίνης ανά kg σωματικού βάρους ανά ημέρα και χορηγήθηκαν κάψουλες που περιέχουν είτε εικονικό φάρμακο (n = 12) είτε 33 mg μεθειονίνη / kg σωματικού βάρους ανά ημέρα (η = 14). Η κατανάλωση ενέργειας, η σύνθεση του σώματος, η ευαισθησία στην ινσουλίνη και οι βιοδείκτες μεταβολικού συνδρόμου μετρήθηκαν πριν και μετά από 16 εβδομάδες στις αντίστοιχες δίαιτες.

Η ευαισθησία στην ινσουλίνη και οι βιοδείκτες του μεταβολικού συνδρόμου βελτιώθηκαν συγκρίσιμα και στις δύο ομάδες διατροφής. Οι τιμές των ενεργειακών δαπανών δεν επηρεάστηκαν από τις δίαιτες, αλλά το διαιτητικό MR (περιορισμός μεθειονίνης) προκάλεσε σημαντική αύξηση στην οξείδωση του λίπους (MR, αύξηση 12,1 ± 6,0%, έλεγχος, 8,1 ± 3,3% μείωση) και μείωση της περιεκτικότητας σε ενδοεπτικά λιπίδια (αναλογία εξασθενίσεως του ήπατος MR / σπλήνας , Αύξηση 8,1 ± 3,3%, λόγος ελέγχου, 2,2 ± 2,1% αύξηση) που ήταν ανεξάρτητος από τη συγκρίσιμη μείωση του βάρους και της λιπώδους τάσης που παρατηρήθηκε και στις δύο ομάδες.

Επομένως, 16 εβδομάδες διατροφικού MR σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο προκάλεσαν μετατόπιση της οξείδωσης καυσίμου που ήταν ανεξάρτητη από την απώλεια βάρους, τη μειωμένη λιπώδη ικανότητα και τη βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη που ήταν κοινή και στις δύο δίαιτες (Plaisance et al, 2011).

Σε άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια, οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η προσέγγιση μπορεί να μιμείται ορισμένες πτυχές μιας φυτικής χορτοφαγικής δίαιτας, δεδομένου ότι πολλές φυτικές πρωτεΐνες τείνουν να είναι χαμηλές στη μεθειονίνη. Επειδή η μακροπρόθεσμη τήρηση των διατροφικών περιορισμών είναι γνωστή για πολλούς ανθρώπους, η ερευνητική ομάδα διερεύνησε αν θα μπορούσαν να βελτιώσουν την μεταβολική υγεία των ποντικών που είχαν αρχικά τοποθετηθεί σε “δυτικού τύπου” δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη για να προκαλέσουν παχυσαρκία και δυσλειτουργία γλυκόζης στο αίμα και στη συνέχεια μετατοπίστηκε για έως και πέντε εβδομάδες είτε στη Δυτικού τύπου δίαιτα με καθορισμένα επίπεδα όλων των αμινοξέων είτε στη Δυτική δίαιτα χωρίς μεθειονίνη. Μια ομάδα ελέγχου ποντικών ποντικών σε μια τυπική εργαστηριακή τροφή χρησιμοποιήθηκε για σύγκριση.

 

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. “Η δίαιτα με χαμηλή μεθειονίνη σε παχύσαρκα και προ-διαβητικά ποντίκια αποκατέστησε γρήγορα την μεταβολική τους υγεία, χάνοντας βάρος, με βαθιά μείωση του λίπους, έχασε περίπου το 70% του λίπους τους σε ένα μήνα. Τρώνε τόσα τρόφιμα όσο ήθελαν και στην πραγματικότητα κινήθηκαν λιγότερο. Αναφερόμαστε σε αυτά ως «couch potato», δήλωσε ο Δρ Lamming ένας εκ των ερευνητών.

 

Περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι η προσωρινή δίαιτα χαμηλής μεθειονίνης προκάλεσε αυξημένη ενεργειακή δαπάνη και αλλοίωσε τις μεταβολικές διεργασίες στο ήπαρ και τα λιπώδη κύτταρα. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της μειωμένης λιπώδους τάσης και της βελτιωμένης ρύθμισης της γλυκόζης στο αίμα δεν εξαρτώνται από έναν βασικό ρυθμιστή του μεταβολισμού του ήπατος που ονομάζεται mTORC1. Ενώ οι αρσενικοί και θηλυκοί ποντικοί παρουσίαζαν τις φυσιολογικές αλλαγές, οι επιστήμονες παρατηρούσαν διαφορές που σχετίζονται με το φύλο σε μοριακό επίπεδο: τα επίπεδα στο αίμα μιας ορμόνης που ονομάζεται Fgf21 που εμπλέκεται στην ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας αυξήθηκαν σε αρσενικά ποντίκια αλλά όχι σε θηλυκά ποντίκια.

 

Η ομάδα ελπίζει να ακολουθήσει κλινικές μελέτες σε ανθρώπους για να αξιολογήσει εάν η προσέγγιση θα είναι μεταφρασμένη στον άνθρωπο, αλλά ο Δρ Lamming προειδοποιεί ότι παρεμβάσεις παρόμοιες με τις εξαιρετικά μεθειονίνη περιορισμένες δίαιτες ποντικών που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη μελέτη θα απαιτούσαν προσεκτική ιατρική παρακολούθηση καθώς η μεθειονίνη είναι απαραίτητη αμινομάδα οξύ. “Αν αυτά τα αποτελέσματα ισχύουν για τον άνθρωπο, είναι πιθανό ότι αυτή θα μπορούσε να είναι μια βραχυπρόθεσμη παρέμβαση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με άτομα που είναι παθολογικά παχύσαρκα ή που πρέπει να χάσουν βάρος γρήγορα για λόγους υγείας. Είναι πολύ σοβαρή και υπάρχει γρήγορη απώλεια βάρους, καθώς και κάποια απώλεια άπαχου μάζας “, κατέληξε (Yu et al, 2018).

 

Συμπερασματικά, αρκετές έρευνες τονίζουν την αναγκαιότητα επισήμανσης της μεθειονίνης ως παράγοντα μείωσης βάρους σε υπέρβαρα άτομα. Έρευνες που κάποιες πραγματοποιήθηκαν σε ποντίκια μένει να επιβεβαιωθούν, τα αποτελέσματά τους, και σε ανθρώπους. Δεν πρέπει όμως χωρίς την παρέμβαση ειδικού να καταλήξει κάποιος στην κάθετη μείωση τροφίμων πλουσίων σε μεθειονίνη μια και περιέχονται σε τροφές με ιδιαίτερα σημαντική θρεπτική αξία όπως οι ξηροί καρποί, το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ψάρια πέραν του ότι η μεθειονίνη αποτελεί απαραίτητο αμινοξύ και άρα πρέπει να περιλαμβάνεται στο καθημερινό μας διατροφολόγιο.

Από την άλλη πλευρά, η χωρίς προγραμματισμό αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων δεν συνεπάγεται απαραίτητα με καλύτερη υγεία. Υπάρχουν ωστόσο διαιτητικά σχήματα που είναι «από κατασκευής» φτωχά στην μεθειονίνη (πχ χορτοφαγία). Διαιτολόγια όμως τέτοια που εκπονούνται από διαιτολόγο είναι ήδη σχεδιασμένα για την εξάλειψη συμπτωμάτων από πιθανή έλλειψη της μεθειονίνης.

Σε κάθε περίπτωση, στη θεραπεία της παχυσαρκίας η μελέτη τροφίμων με υψηλό φορτίο μεθειονίνης αποτελεί ένα ακόμα πεδίο μελέτης για την εξάλειψη της ασθένειας αυτής, στις κατ’ άτομο περιπτώσεις.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Hoffman, R. M. (2019). Clinical Studies of Methionine-Restricted Diets for Cancer Patients. Methods in molecular biology, 1866, pp 95-105.

Orgeron, M. L., Stone, K. P., Wanders, D., Cortez, C. C., Van N. T. & Gettys, T. W. (2019). The Impact of Dietary Methionine Restriction on Biomarkers of Metabolic Health. Progress in Molecular Biology and  Translatioanl Science, doi: 10.1016/B978-0-12-800101-1.00011-9

Plaisance, E. P., Greenway, F. L., Boudreau, A., Hill, K. L., Johnson, W. D., Krajcik, R. A., Perrone, C. E., Orentreich, N., Cefalu, W. T. & Gettys, T. W. (2011). Dietary Methionine Restriction Increases Fat Oxidation in Obese Adults with Metabolic Syndrome. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 96(5), pp 836-840.

Whitbread, D. (2019). Top 10 foods highest in Methionine. [online], [Retrieved: 20 October]. Διαθέσιμο στο: https://www.myfooddata.com/articles/high-methionine-foods.php

Yu, D., Yang, S., Miller, B. R., Wisinski, J. A., Sherman, D. S., Brinkman, J. A., Tomasiewicz, J. L., Cummings,  N. E., Kimple, M. E., Cryns, V. L. & Lamming, D. W. (2018). Short-Term, Low-Methionine Diet Slims Down Obese, Pre-diabetic Mice. Federation of American Societies for Experimental Biology, 32(6), pp 3471-3482.

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc

One Comment

Leave a Reply

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *