
Επιτρέπεται η κατανάλωση γλουτένης στη ρευματοειδή αρθρίτιδα;
Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε αν η κατανάλωση προϊόντων με γλουτένη επηρεάζουν και πως τα άτομα που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Ορισμός
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια μακροχρόνια αυτοάνοση πάθηση που προκαλεί πόνο, πρήξιμο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις των οστών. Επηρεάζονται συνήθως χέρια, πόδια και καρποί. Ουσιαστικά, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα στους ιστούς που παράγουν αρθρικό υγρό στις αρθρώσεις. Μπορεί να υπάρχουν περίοδοι όπου τα συμπτώματα γίνονται χειρότερα (εξάρσεις). Μια έξαρση μπορεί να είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά με τη θεραπεία είναι δυνατό να μειωθεί ο αριθμός τους και να ελαχιστοποιηθούν ή να αποφευχθούν μακροχρόνιες βλάβες στις αρθρώσεις. Αρκετοί που πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα σε άλλα μέρη του σώματος ή πιο γενικά συμπτώματα όπως κόπωση, δυσκαμψία, φλεγμονή σε άλλα όργανα και απώλεια βάρους. Δεν προκαλούνται σε όλους τους ασθενείς τα ίδια συμπτώματα.
«Προτιμά» τις γυναίκες
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά οι έρευνες δείχνουν μια «προτίμηση» στις ηλικίες 40-50. Οι γυναίκες έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από τους άνδρες.

Θεραπεία
Δεν έχει βρεθεί ακόμα η θεραπεία για την πλήρη ίαση της ΡΑ. Εφαρμόζονται όμως αρκετές αγωγές που αποσκοπούν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και στην ελαχιστοποίηση των βλαβών των αρθρώσεων.
Μέχρι τώρα χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή που περιλαμβάνει αντιφλεγμονώδη, μη στεροειδή, κορτιζόνη και αναλγητικά. Ανάλογα με τη φάση της νόσου κρίνεται η αντίστοιχη αγωγή.
Παράλληλα χρησιμοποιείται η φυσικοθεραπεία ενώ σε περιπτώσεις και η χειρουργική επέμβαση.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που έγινε στο πανεπιστήμιο UNIST της Νότιας Κορέας, είναι πιθανόν στο μέλλον να χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ΡΑ οστεοβλάστες (Bae et al, 2023).
Ο ρόλος της διατροφής
Μιλάμε λοιπόν για μια αυτοάνοση ασθένεια, μη μεταδοτική, που στη θεραπεία της παραδοσιακά χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή και οι φυσικοθεραπείες. Πόσο θα βελτίωνε την κατάσταση η υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου τύπου διατροφής; Υπάρχει τέτοιος στην περίπτωση αυτή;
Παρά τα χρόνια μελέτης, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η διατροφή παίζει ρόλο είτε στην επιδείνωση είτε στη μείωση των συμπτωμάτων της ΡΑ. Δεν υπάρχει με άλλα λόγια ειδική «διαιτητική θεραπεία». Ωστόσο, ορισμένα άτομα διαπιστώνουν ότι η αποφυγή ορισμένων τροφών ή η κατανάλωση ορισμένων τροφών μπορεί να βοηθήσει τα συμπτώματά τους.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι το 30% έως 40% των ατόμων με ΡΑ βελτιώνεται ουσιαστικά ακολουθώντας μια δίαιτα αποκλεισμού για τον εντοπισμό τροφών που σχετίζονται με συμπτώματα και στη συνέχεια αποφεύγοντας αυτές τις τροφές. Συνήθως, αυτά τα άτομα ανταποκρίνονται στη δίαιτα αποκλεισμού εντός 10-21 ημερών και τα οφέλη διατηρούνται εάν αποφευχθούν τα προσβλητικά τρόφιμα.
Εάν υποψιάζεστε ότι ορισμένες τροφές βοηθούν ή βλάπτουν τα συμπτώματά σας, σκεφτείτε να κρατήσετε ένα ημερολόγιο τροφίμων για να προσδιορίσετε τις τροφές που «πυροδοτούν». Μπορεί να θέλετε να συνεργαστείτε με τον ρευματολόγο, τον αλλεργιολόγο και το διατροφολόγο σας για να εφαρμόσετε μια δίαιτα αποκλεισμού προκειμένου να εντοπίσετε προβληματικές τροφές.
Σαν αυτοάνοση ασθένεια που είναι η ΡΑ προφανώς απαιτεί την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Σύμφωνα με την έρευνα, σε άτομα με ΡΑ παρατηρούνται ελλείψεις σε βιταμίνες C, E, D, Β9 (φυλλικό οξύ), Β6 (πυριδοξίνη), Β12 (κυανοκοβαλαμίνη) καθώς και ψευδάργυρο, σελήνιο, ασβέστιο και μαγνήσιο (Weaver, 2022).

Τι γίνεται με τη γλουτένη
Εδώ θα ασχοληθούμε με μιας μορφής δίαιτας αποκλεισμού: Τη δίαιτα χωρίς γλουτένη και πως αυτή μπορεί να βοηθήσει άτομα με ΡΑ.
Όπως είναι γνωστό, η γλουτένη είναι η πρωτεΐνη που βρίσκεται στα σιτηρά (σίκαλη, κριθάρι, σιτάρι). Απαντάται σε όλα τα είδη ψωμιού, στα ζυμαρικά, στην μπύρα και στην πλειοψηφία των αρτοσκευασμάτων που δεν αναγράφουν την ένδειξη «χωρίς γλουτένη». Ίχνη από γλουτένη μπορεί να υπάρχουν σε ακόμα περισσότερα προϊόντα όπως σάλτσες. Χρησιμοποιείται για να κάνει τη ζύμη πιο ελαστική.
Σε αρκετές περιπτώσεις, η κατανάλωση γλουτένης μπορεί να κάνει τα συμπτώματα της ΡΑ να φουντώνουν ενώ δίαιτα αποκλεισμού από την πρωτεΐνη αυτή να οδηγεί σε ανακούφισή τους. Ακόμα και τώρα δεν έχει αποσαφηνισθεί ο ακριβής μεταβολικός δρόμος της γλουτένης που επηρεάζει σε τέτοιο βαθμό άτομα που πάσχουν από ΡΑ. Υποτίθεται ότι είναι κοινός με αυτόν με την κοιλιοκάκη και τα άτομα που πάσχουν από την αυτοάνοση αυτή νόσο να έχουν την ίδια ευαισθησία στη γλουτένη.
Σύμφωνα με παλιότερη έρευνα, προϊόντα με γλουτένη είναι πιθανό να προκαλέσουν σύνδρομο διαρροής εντέρου (ΣΔΕ). Το ΣΔΕ είναι πιθανό να δημιουργήσει φλεγμονές στα εντερικά τοιχώματα και να εισέλθουν τοξίνες στο αίμα ενός ατόμου.
Επίσης, συνήθως άτομε με κοιλιοκάκη έχουν συχνά κοινή συμπτωματολογία και δείκτες με άτομα που πάσχουν από ΡΑ και το αντίστροφο (Carteron, 2022).
Τι να αποφεύγει κάποιος και τι να προτιμά
Προϊόντα με γλουτένη εκτός από τα προαναφερθέντα είναι όλα τα παρασκευασμένα (ακόμα και κάποια αλλαντικά) που δεν έχουν τη σημείωση «ελεύθερο γλουτένης». Το ρύζι και η πατάτα είναι ελεύθερα γλουτένης όπως επίσης και η βρώμη (από τα δημητριακά πρωινού). Τα ψευτοδημητριακά (φαγόπυρο, κεχρί, κινόα) επίσης επιτρέπονται όπως και φρούτα, λαχανικά (πλην εκείνων σε μορφή σούπας χωρίς τη σχετική ένδειξη), κρέας, αυγά, όσπρια, γαλακτοκομικά, έλαια και ψάρια.
Επίλογος
Η γλουτένη είναι ένα συστατικό των περισσότερων προϊόντων. Συχνά θεωρείται υπαίτια για την επιδείνωση συμπτωμάτων σε άτομα με ΡΑ. Σε αυτή την περίπτωση προτείνεται μια δίαιτα αποκλεισμού, σε συνεργασία του διαιτολόγου με το ρευματολόγο. Υπάρχουν τροφές που δεν επηρεάζουν όλους το ίδιο. Σε αυτή την περίπτωση η διαδικασία τήρησης ημερολόγιου καταγραφής είναι μια λύση. Επιπλέον, η υιοθέτηση ενός διαιτολογίου που θα είναι πλήρες, θα στηρίζεται στη Μεσογειακή Διατροφή και θα παρέχει επάρκεια σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες C, D, E, του συμπλέγματος Β, σε σελήνιο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο θεωρείται αναγκαία.
Προσοχή όμως: Η δίαιτα χωρίς γλουτένη ακόμα κι αν είναι αναγκαία όπως αναφέραμε, πρέπει να σχεδιαστεί από ειδικό (διαιτολόγος). Η αποφυγή προϊόντων με γλουτένη, η αποφυγή δηλαδή κατανάλωσης ψωμιού, δημητριακών, πλιγουριού και άλλων μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της πρόσληψης φυτικών ινών, μαγνησίου, μαγγανίου και των περισσότερων βιταμινών του συμπλέγματος Β.
Απαιτούνται περισσότερες έρευνες στο μέλλον που θα συνδέουν τη γλουτένη με την εξέλιξη της ΡΑ. Φυσικά, επηρεάζουν την αυτοάνοση αυτή ασθένεια κι άλλοι παράγοντες όπως το ιδανικό βάρος πέρα από το να ακολουθεί κάποιος μια σωστά δομημένη διατροφή.
Οπότε, στην ερώτηση “επιτρέπεται η κατανάλωση γλουτένης σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα” η απάντηση δεν είναι “ναι” ή “όχι” αλλά εξαρτάται από τον ίδιο τον ασθενή και την ευαισθησία που δείχνει σε συγκεκριμένα προϊόντα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bae, S., Kim, K., Kang, K., Kim, H., Lee, M., Oh, B., Kaneko, K., Ma, S., Choi, J., Kwak, H., Lee, E., Park, E., Park-Min, K. (2023). RANKL-responsive epigenetic mechanism reprograms macrophages into bone-resorbing osteoclasts. Cellular & Molecular Immunology, 20(1): 94 doi: 10.1038/s41423-022-00959-x
Carteron, N. (2022). “What is the link between gluten and rheumatoid arthritis?”. [online], [Retrieved: 5 Μαρτίου]. Διαθέσιμο στο: https://www.medicalnewstoday.com/articles/325522
Weaver, C. H. (2022). “The Role & Importance of Nutrition In SLE, RA, AS, PsA and Chronic Inflammation”. [online], [Retrieved: 5 Μαρτίου]. Διαθέσιμο στο: https://www.thearthritisconnection.com/systemic-lupus/the-role-importance-of-nutrition-in-sle-ra-as-psa-and-chronic-inflammation
Λεοντίου Κωνσταντίνος
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

