Τι είναι ο άποιος διαβήτης; Ποια η σχέση του με το σακχαρώδη διαβήτη; Υπάρχει κατάλληλη διατροφή για τη θεραπεία του;

 

Ορισμός

Άποιος Διαβήτης ή Άποιος Νεφρογενής Διαβήτης (ΑΝΔ) ή Diabetes Insipidus (στη διεθνή βιβλιογραφία) είναι μια διαταραχή που οφείλεται στη μειωμένη απόκριση των νεφρών στις αντιδιουρητικές ιδιότητες μιας ορμόνης (βασοπρεσίνη). Η ορμόνη αυτή ρυθμίζει την ισορροπία των υγρών. Στον ΑΝΔ τα νεφρά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη βασοπρεσίνη με συνέπεια την πολυουρία και την πολυδιψία.

 

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα είναι πιθανόν να ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Η πολυδιψία και πολυουρία που προαναφέρθηκε είναι τα πλέον κοινά. Αυτά μπορεί με τη σειρά τους να οδηγήσουν σε αφυδάτωση η οποία με τη σειρά της να προκαλέσει ανισορροπία στη σύσταση των ηλεκτρολυτών κάτι που τελικά οδηγεί σε μυϊκούς πόνους, λήθαργο και αδυναμία (Hoffman, 2022). Στα ανήλικα άτομα με ΑΝΔ είναι πιθανόν να υπάρχουν προβλήματα στην ανάπτυξή τους.

 

Σχέση με σακχαρώδη διαβήτη

Γνωρίζουμε το σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι και τύπου ΙΙ. Αμφότεροι έχουν να κάνουν με αυξημένα ποσά σακχάρου στο αίμα. Εδώ το όργανο που παίζει πρωταρχικό ρόλο είναι το πάγκρεας ενώ στον ΑΝΔ τα νεφρά. Στο ΣΔ τα ούρα έχουν γλυκιά γεύση, στον ΑΝΔ είναι άγευστα. Ο Άποιος Νεφρικός ή Νεφρογενής Διαβήτης ΔΕΝ έχει καμία σχέση με τους προαναφερθέντες. Είναι στην «ομάδα» του Διαβήτη μια και τα συμπτώματα της πολυδιψίας και πολυουρίας τα συναντούμε τόσο στο ΣΔ Ι όσο και στο ΣΔ ΙΙ.

 

Είδη

Διακρίνουμε τον κεντρικό άποιο διαβήτη (οφείλεται σε ακτινοβολία, βλάβες στην υπόφυση ή τον υποθάλαμο του εγκεφάλου) και τον νεφρογενή άποιο διαβήτη (που οφείλεται σε φαρμακευτικά σκευάσματα όπως το λίθιο ή σε δρεπανοκυτταρική αναιμία ή σε καρκίνο ή σε λοίμωξη ή σε άλλα αίτια).

 

 

Τι κάνει η ADH

Η αντιδιουρητική ορμόνη (ADH) ή βασοπρεσίνη, παράγεται σε ένα μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος και αποθηκεύεται στην υπόφυση. Η απελευθέρωσή της πυροδοτείται από απώλεια υγρών ή αφυδάτωση. Όταν απελευθερώνεται, αναγκάζει τα νεφρά να συγκρατούν νερό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση και τη συγκέντρωση των ούρων. Τα νεφρά δεν απορροφούν αρκετό νερό στον ΑΝΔ κι εκκρίνουν πολλά (αραιά) ούρα σαν να υπήρχε λίγη ή καθόλου αντιδιουρητική ορμόνη.

 

Διάγνωση

Η διάγνωση περιλαμβάνει μια σειρά από εξετάσεις, όπως μαγνητική ή αξονική τομογραφία του εγκεφάλου. Επιπλέον, χρησιμοποιείται και η μέτρηση της ωσμωτικότητας και των ηλεκτρολυτών στο αίμα και στα ούρα.

 

 

Θεραπεία

Για τον ΑΝΔ χρησιμοποιείται η υποκατάσταση της βασοπρεσίνης χρησιμοποιώντας μια συνθετική της μορφή (DDAVP). Συστήνονται επίσης μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη διουρητικά. Όπως και η διαρκής ενυδάτωση του πάσχοντα. Ουσιαστικά όμως δεν υπάρχει θεραπεία. Προτείνονται επιλογές στον ασθενή για να αντιμετωπίζει όσο το δυνατόν καλύτερα πιθανές επιπλοκές και να έχει μια καλή ποιότητα ζωής. Οπότε, το ερώτημα που προκύπτει είναι: ποιος είναι τελικά ο ρόλος της διατροφής σε μια τέτοια ασθένεια;

 

 

Ο ρόλος της διατροφής

Μέχρι σήμερα, η έρευνα δεν έχει βρει ότι η διατροφή παίζει ρόλο στην πρόκληση ή την πρόληψη του ΑΝΔ. Εάν έχετε αυτή τη μορφή διαβήτη, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να μειώσετε την ποσότητα νατρίου και πρωτεΐνης στη διατροφή σας για να βοηθήσετε τα νεφρά να παράγουν λιγότερα ούρα (Crider, 2023).

Αυτό μπορεί να σημαίνει αποφυγή τροφών όπως επεξεργασμένα τρόφιμα, τυροκομικά προϊόντα και κρέατα.

Η ποσότητα της πρωτεΐνης πρέπει να είναι συγκεκριμένη και χαμηλή. Δεν πρέπει να ξεπερνά το 15% των συνολικών θερμίδων της δίαιτας. Μιλάμε για το σύνολο ζωικών και φυτικών και όχι περιορισμό μόνο των ζωικών.

Η ποσότητα του αλατιού πρέπει να είναι η ελάχιστη που επιτρέπεται να καταναλωθεί. Ως εκ τούτου άτομα με ΑΝΔ πρέπει να αποφεύγουν να καταναλώνουν φαγητό από ταχυφαγεία, γενικά εκτός σπιτιού. Πρέπει να εξοικειωθούν στο να μαγειρεύουν με τον όσο πιο φυσικό τρόπο γίνεται και να αντικαθιστούν το αλάτι με μπαχαρικά ή μυρωδικά.

Η ποσότητα της ζάχαρης από την άλλη, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο Σακχαρώδη Διαβήτη, εδώ δεν παίζει κάποιο ρόλο στη θεραπεία. Μόνο όταν αποτελεί συστατικό επεξεργασμένων τροφών πλουσίων σε νάτριο (πχ κέτσαπ, μπισκότα) πρέπει να αποφεύγεται.

Η ποσότητα νερού που πρέπει να καταναλώνεται επίσης πρέπει να είναι αυξημένη, όπως προαναφέρθηκε.

Άτομα με ΑΝΔ πρέπει στο πλαίσιο της θεραπείας να παρακολουθούνται και από διαιτολόγο προκειμένου να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους και το ανοσοποιητικό τους σύστημα αλλά και να ελαχιστοποιήσουν τις κατακρατήσεις.

 

 

Επίλογος

Για μια ασθένεια που προσβάλει 1 στους 25.000 συνανθρώπους μας παγκοσμίως (NIDDK, 2021) πρώτιστο ρόλο παίζει η (έγκαιρη) διάγνωση. Πρόκειται για μια πάθηση η οποία τυπικά δεν θεραπεύεται και στην οποία ο ρόλος της διατροφής είναι μικρός (σε σύγκριση με τον τεράστιο ρόλο της διατροφής στην ίαση/βελτίωση στο Σακχαρώδη Διαβήτη). Αφορά στο να εκπαιδεύσει ο διαιτολόγος τον ασθενή του στο πως να προσαρμόζει τη δίαιτά του γύρω από τις πρωτεΐνες, τα υγρά και το νάτριο. Με απώτερο στόχο τελικά να βελτιώσει την καθημερινότητα του ασθενούς, τη νεφρική λειτουργία και να μειώσει τη συμπτωματολογία. Επίσης, ο ρόλος της διατροφής σε άτομα που πάσχουν εκτός του ΑΝΔ από άλλες ασθένειες (πχ παχυσαρκία, αναιμία, ΙΦΝΕ) είναι συγκεκριμένος και καίριος στο κάθε θεραπευτικό μοντέλο που χρησιμοποιείται. Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες στο μέλλον που να συνδέουν τη συμπτωματολογία του Άποιου Νεφρογενή Διαβήτη με καταστάσεις όπως η παχυσαρκία.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Crider, C. (2023). “Diabetes Insipidus: Why Self-Care Is Important”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 6 Ιούλη], διαθέσιμο στο: https://www.healthline.com/health/diabetes-insipidus-self-care

Hoffman, M. (2022). “Nephrogenic Diabetes Insipidus”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 6 Ιούλη], διαθέσιμο στο: https://www.webmd.com/diabetes/nephrogenic-diabetes-insipidus-symptoms-causes-and-treatments

NIDDK (2021). “Diabetes Insipidus”. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 6 Ιούλη], διαθέσιμο στο: https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/diabetes-insipidus

 

 

 

Λεοντίου Κωνσταντίνος

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc