Άνοια και κατανάλωση αυγών
Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε σε τι βαθμό επηρεάζει η κατανάλωση αυγών την εμφάνιση ή/και την καθυστέρηση μιας ασθένειας από την οποία πάσχουν στις μέρες μας 50 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας, της άνοιας.
Τι είναι η άνοια
Ουσιαστικά πρόκειται για μια χρόνια ή επίμονη διαταραχή των διανοητικών διεργασιών που προκαλούνται από εγκεφαλική νόσο ή τραυματισμό και χαρακτηρίζεται από διαταραχές μνήμης, αλλαγές προσωπικότητας και μειωμένη αιτιολογία.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) η άνοια είναι ένα σύνδρομο στο οποίο υπάρχει επιδείνωση της μνήμης, της σκέψης, της συμπεριφοράς και της ικανότητας να εκτελούνται καθημερινές δραστηριότητες.
Αν και η άνοια επηρεάζει κυρίως τους ηλικιωμένους, δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης.
Σε όλο τον κόσμο, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν άνοια και υπάρχουν περίπου 10 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας και μπορεί να συμβάλει στο 60-70% των περιπτώσεων.
Η άνοια είναι μία από τις κυριότερες αιτίες της αναπηρίας και της εξάρτησης μεταξύ των ηλικιωμένων παγκοσμίως. Έχει φυσικό, ψυχολογικό, κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, όχι μόνο στα άτομα με άνοια, αλλά και στους φροντιστές τους, τις οικογένειές τους και την κοινωνία γενικότερα.
Η εκτιμώμενη αναλογία του γενικού πληθυσμού ηλικίας 60 ετών και άνω με άνοια σε δεδομένο χρόνο είναι μεταξύ 5-8%. Ο συνολικός αριθμός ατόμων με άνοια αναμένεται να φθάσει τα 82 εκατομμύρια το 2030 και το 152 το 2050. Πολλά από αυτά τα ποσοστά οφείλονται στον αυξανόμενο αριθμό ατόμων με άνοια που ζουν σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Θεραπεία και φροντίδα
Δεν υπάρχει σήμερα διαθέσιμη θεραπεία για τη θεραπεία της άνοιας ή για τη μεταβολή της προοδευτικής πορείας της. Πολλές νέες θεραπείες εξετάζονται σε διάφορα στάδια κλινικών δοκιμών.
Ωστόσο, πολλά μπορούν να προσφερθούν για τη στήριξη και τη βελτίωση της ζωής των ατόμων με άνοια και των φροντιστών και των οικογενειών τους. Οι κύριοι στόχοι για την περίθαλψη άνοιας είναι:
- Έγκαιρη διάγνωση, προκειμένου να προωθηθεί η έγκαιρη και βέλτιστη διαχείριση
- Η βελτιστοποίηση της σωματικής υγείας, της γνώσης, της δραστηριότητας και της ευημερίας
- Ο εντοπισμός και η θεραπεία της συνοδευτικής σωματικής ασθένειας
- Η ανίχνευση και η θεραπεία προκλητικών συμπεριφορικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων
- Η παροχή πληροφοριών και μακροχρόνιας υποστήριξης στους φροντιστές (WHO, 2019).
Διατροφή και άνοια
Όπως είδαμε, δεν έχει βρεθεί ακόμα η οριστική θεραπεία για την ίαση της άνοιας. Ωστόσο, θα εξετάσουμε αν συγκεκριμένες τροφές κατά πόσο είναι ικανές όταν τις καταναλώνουμε συχνά να βοηθήσουν στην πρόληψη της ασθένειας αυτής.
Κατανάλωση αυγών και άνοια
Η επιστημονική κοινότητα έδωσε βάση σε ένα θρεπτικό συστατικό που υπάρχει σε τρόφιμα όπως τα αυγά, το σπανάκι, το καλαμπόκι και το αβοκάντο όπου σύμφωνα με έρευνα, μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου.
Η έρευνα του Πανεπιστημίου του Ιλλινόις διαπίστωσε ότι εκείνοι με υψηλότερα επίπεδα λουτεΐνης είχαν πιο νεανικούς εγκεφάλους.
Προηγούμενη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στα Περιοδικά της Γεροντολογίας, αποκάλυψε ότι περισσότερη λουτεΐνη συνδέθηκε με μειωμένο κίνδυνο άνοιας.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων στη θρεπτική ουσία θα μπορούσε να κρατήσει τον εγκέφαλό σας με συναρπαστικά αποτελέσματα.
Εξέτασαν 60 ενήλικες ηλικίας μεταξύ 25 και 45 ετών και ανακάλυψαν ότι εκείνοι με υψηλότερα επίπεδα λουτεΐνης είχαν νευρικές αντιδράσεις που ήταν περισσότερο ανάλογες με νεαρά άτομα από ό,τι με τους συνομηλίκους τους.
Οι συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη ήταν πολύ νεότεροι από εκείνους σε προηγούμενη παρόμοια έρευνα που επικεντρώθηκε σε ηλικιωμένους ενήλικες μετά από μια περίοδο παρακμής.
Η επικεφαλή της έρευνας, Anne Walk ανέφερε: “Εάν η λουτεΐνη μπορεί να προστατεύσει από την παρακμή, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε λουτεΐνη σε ένα σημείο της ζωής τους όταν έχουν το μέγιστο όφελος” (Walk et al, 2017).
Χοληστερόλη και άνοια
Από την άλλη πλευρά, το αυγό που περιέχει περίπου 186 mgr χοληστερόλης (με το επιτρεπτό καθημερινό όριο να ορίζεται ανάμεσα στα 100-300mgr) αποτελεί παράγοντα αύξησης της χόληστερόλης του αίματος. Και σύμφωνα με έρευνες η αύξηση της χοληστερόλης του αίματος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας (Alzheimers Society, 2019).
Ωστόσο, σε πρόσφατη έρευνα ο Jyrki Virtanen, εκ των συμμετεχόντων στην μελέτη, ανέφερε: «Υπάρχουν λίγες πληροφορίες σχετικά με τις ενώσεις πρόσληψης χοληστερόλης και αυγών, μια σημαντική πηγή διατροφικής χοληστερόλης, με τον κίνδυνο της γνωστικής μείωσης των γενικών πληθυσμών ή των φορέων του APOE4, που αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για την άνοια.
Ερευνήσαμε τις ενώσεις χοληστερόλης και ωαρίων με προσβολή άνοιας, ασθένειας Alzheimer και γνωστικές επιδόσεις σε μεσήλικες και ηλικιωμένους άνδρες από την Ανατολική Φινλανδία».
Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Clinical Nutrition ανέλυσε τις δίαιτες των 2.497 ατόμων ηλικίας μεταξύ 42 και 60 ετών και χωρίς διάγνωση μίας διαταραχής μνήμης κατά την έναρξη της μελέτης.
Όλοι συμμετείχαν στη μελέτη Kuopio Ischemic Heart Disease Risk Factor Study μεταξύ 1984 και 1989. Κατά τη διάρκεια παρακολούθησης 22 ετών, διαγνώστηκαν 337 άντρες με διαταραχή μνήμης, 266 από αυτές με νόσο του Alzheimer.
Ο καθηγητής Virtanen πρόσθεσε: “Ούτε η χοληστερόλη ούτε η λήψη αυγών συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης περιπτώσεων άνοιας ή νόσου του Alzheimer. Για παράδειγμα, όταν εξετάζεται συνεχώς, κάθε πρόσληψη 100 mg χοληστερόλης ημερησίως συσχετίστηκε με μια αναλογία κινδύνου 0,90 για μια περιστασιακή άνοια και η κάθε μία επιπλέον 0,5 αυγού (27 g) ημερησίως συνδυάστηκε με λόγο κινδύνου 0,89. Ωστόσο, η πρόσληψη αυγού συνδέθηκε με την καλύτερη επίδοση στις νευροψυχολογικές εξετάσεις του μετωπιαίου λοβού και της εκτελεστικής λειτουργίας και της Δοκιμασίας Γλωσσικής Ευχέρειας. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η διατροφή με υψηλή χοληστερόλη ή η συχνή κατανάλωση αυγών δεν αυξάνουν τον κίνδυνο διαταραχών της μνήμης ακόμη και σε άτομα που είναι γενετικά προδιάθετα σε μεγαλύτερη επίδραση της διαιτητικής χοληστερόλης στα επίπεδα χοληστερόλης στον ορό από άλλα. Στην υψηλότερη ομάδα ελέγχου, οι συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν μια μέση ημερήσια πρόσληψη διατροφικής χοληστερόλης 520 mg και κατανάλωναν κατά μέσο όρο ένα αυγό την ημέρα, πράγμα που σημαίνει ότι τα ευρήματα δεν μπορούν να γενικευτούν πέρα από αυτά τα επίπεδα” (Ylilauri et al, 2017).
Μια νέα μελέτη από ερευνητές επίσης του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Φινλανδίας είναι η πρώτη που παρατηρεί ότι η διατροφική πρόσληψη φωσφατιδυλοχολίνης συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο άνοιας. Η φωσφατιδυλοχολίνη συνδέθηκε επίσης με ενισχυμένες γνωστικές επιδόσεις. Οι κύριες πηγές διατροφής της φωσφατιδυλοχολίνης ήταν τα αυγά και το κρέας..
Η χολίνη είναι μια βασική θρεπτική ουσία, η οποία συνήθως εμφανίζεται σε τρόφιμα σε διάφορες ενώσεις. Η χολίνη είναι επίσης απαραίτητη για τον σχηματισμό ακετυλοχολίνης, η οποία είναι νευροδιαβιβαστής. Οι παλαιότερες μελέτες έχουν συνδέσει τη λήψη χολίνης με τη γνωστική επεξεργασία και η επαρκής πρόσληψη χολίνης μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην πρόληψη της γνωσιακής παρακμής και της νόσου του Alzheimer. Στην πραγματικότητα, η χολίνη χρησιμοποιείται σήμερα σε ένα πολυνητικό ιατρικό ποτό προοριζόμενο για τη θεραπεία της πρώιμης νόσου του Alzheimer.
Η νέα μελέτη δείχνει τώρα ότι ο κίνδυνος άνοιας ήταν κατά 28% χαμηλότερος στους άνδρες με τη μεγαλύτερη πρόσληψη διαιτητικής φωσφατιδυλοχολίνης, σε σύγκριση με τους άνδρες με τη χαμηλότερη πρόσληψη. Οι άνδρες με την υψηλότερη πρόσληψη διατροφικής φωσφατιδυλοχολίνης υπερέβησαν επίσης σε δοκιμές μέτρησης της μνήμης και των γλωσσικών ικανοτήτων τους.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι η πιο συνηθισμένη αιτία άνοιας, για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία. Επομένως, τα νέα ευρήματα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της άνοιας. Η επιτυχής πρόληψη της άνοιας είναι ένα άθροισμα πολλών πραγμάτων και σε αυτή την εξίσωση, ακόμη και μικροί μεμονωμένοι παράγοντες μπορούν να έχουν θετική επίδραση στον συνολικό κίνδυνο, πιθανώς με την πρόληψη ή την καθυστέρηση της εμφάνισης της νόσου.
“Ωστόσο, πρόκειται για μία μόνο μελέτη παρατήρησης και χρειαζόμαστε περαιτέρω έρευνες για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε οριστικά συμπεράσματα“, επισημαίνει η Μαϊτζιά Γιαλιούρι, PhD Student στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας.
Τα δεδομένα για τη μελέτη προέκυψαν από τη μελέτη του Kuopio Ischemic Heart Disease Risk Study, KIHD. Κατά την έναρξη της μελέτης το 1984-1989, οι ερευνητές ανέλυσαν περίπου 2.500 φινλανδούς άνδρες ηλικίας μεταξύ 42 και 60 ετών για τις συνήθειες διατροφής και του τρόπου ζωής τους και την υγεία γενικότερα. Αυτά τα δεδομένα συνδυάστηκαν με τα νοσοκομειακά τους αρχεία, την αιτία θανάτου και τα αρχεία επιστροφής φαρμάκων μετά από μια μέση περίοδο παρακολούθησης 22 ετών. Επιπλέον, τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της μελέτης, περίπου 500 άνδρες ολοκλήρωσαν τις δοκιμές μέτρησης της μνήμης και της γνωστικής επεξεργασίας τους. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, 337 άνδρες ανέπτυξαν άνοια.
Οι αναλύσεις κάλυψαν εκτενώς άλλους παράγοντες σχετικούς με τον τρόπο ζωής και τη διατροφή, οι οποίοι θα μπορούσαν να εξηγήσουν τις παρατηρούμενες ενώσεις. Επιπλέον, το γονίδιο APOE4, το οποίο προδιαθέτει στη νόσο του Alzheimer και είναι συνηθισμένο στον πληθυσμό της Φινλανδίας, υπολογίστηκε χωρίς να έχει σημαντική επίπτωση στα ευρήματα. Οι βασικές πηγές φωσφατιδυλοχολίνης στη διατροφή του πληθυσμού μελέτης ήταν τα αυγά (39%) και το κρέας (37%) (Ylilauri et al, 2019).
Συμπέρασμα
Επομένως, η κατανάλωση των αυγών, τα οποία περιέχουν ουσίες όπως η χολίνη και η λουτεΐνη, έδειξε ότι βοηθά άτομα να καταπολεμήσουν την εμφάνιση άνοιας. Και παρά τα ποσά χοληστερόλης που περιέχουν δεν επηρεάζουν αρνητικά την χοληστερόλη του αίματος (επιβαρυντικός παράγοντας στην άνοια) τουναντίον βοηθούν στην πρόληψή της. Παρότι η άνοια ακόμα δεν έχει βρεθεί οριστικά η θεραπεία της, αλλαγές στον τρόπο ζωής που περιλαμβάνουν και στη διατροφή, είναι πιθανό να βοηθήσουν προς την τελική επίλυση μιας ασθένειας που αφορά ολοένα και περισσότερους συνάνθρωπούς μας. Περαιτέρω μελέτες που να συσχετίζουν την κατανάλωση αυγών αλλά και άλλων τροφίμων στη θεραπεία της άνοιας αναζητούνται.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Alzheimers Society, (2019). “Cholesterol and Dementia“. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 2 Νοέμβρη]. Διαθέσιμο στο: https://www.alzheimers.org.uk/about-dementia/risk-factors-and-prevention/cholesterol-and-dementia
Walk, A. M., Edwards, C. G., Baumgartner, N. W., Chojnacki, M. R., Covello, A. R., Reeser, G. E., Hammond, B. R., Rentzi-Hammond, L., M. & Khan, N. A. (2017). The Role of Retinal Carotenoids and Age on Neuroelectric Indices of Attentional Control among Early to Middle-Aged Adults. Frontiers in Aging Neuroscience, 9(183), pp. 1-13.
World Health Organization (WHO), (2019). Dementia. [online], [Ημερομηνία πρόσβασης: 2 Νοέμβρη]. Διαθέσιμο στο: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia
Ylilauri, M. P., Voutilainen, S., Lönnroos, E., Mursu, J., Virtanen, H. E., Koskinen, T. T., Salonen, J. T., Tuomainen, T. P. & Virtanen, J. K. (2017). Association of dietary cholesterol and egg intakes with the risk of incident dementia or Alzheimer disease: the Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. American Journal of Clinical Nutrition, 105(2), pp. 476-484.
Ylilauri, M. P., Voutilainen, S., Lönnroos, E., Virtanen, H. E., Tuomainen, T. P., Salonen, J. T. & Virtanen, J. K. (2019). Associations of dietary choline intake with risk of incident dementia and with cognitive performance: the Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. The American Journal of Clinical Nutrition. doi: 10.1093/ajcn/nqz148
Κωνσταντίνος Λεοντίου
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc
