Big in Japan!
Το φαγητό στην Ιαπωνία αποτελεί ίσως το τελευταίο οχυρό πριν την ολοκληρωτική επικράτηση του δυτικού τρόπου ζωής σε μια χώρα που αντιστέκεται σθεναρά. Δεκάδες χιλιάδες εστιατόρια απλώνονται κατά μήκος της πιο ακριβής πρωτεύουσας του κόσμου, του Τόκιο. Φαγητά όπως το Sushi, το Domburi, το Onigiri, το Chazuke, το Yakizakana, η Yakisoba, το Sukiyaki, το Yakitori και η σούπα Miso αποτελούν βασικά πιάτα της καθημερινής διατροφής των Ιαπώνων.
Κι αν για εμάς είναι κατανοητό μόνο το Sushi οφείλεται στο ότι αποτελεί την πιο εύκολη συνταγή, μια και οι πρώτες ύλες για τα υπόλοιπα είναι δυσεύρετες. Τα τελευταία χρόνια όμως, ένεκα της παγκοσμιοποίησης και της σφοδρής εξάπλωσης και αυτής της κουζίνας στη χώρα μας, ειδικά στην Αθήνα η ύπαρξη πολλών εστιατορίων που βασίζονται στην ιαπωνική κουζίνα έχει κάνει τα παραπάνω πιάτα γνωστά σε αρκετούς συμπολίτες μας.
Από τον έκτο αιώνα, όταν ο Βουδισμός ανακηρύχθηκε ως η επίσημη θρησκεία των Ιαπώνων, εκείνοι ετοίμασαν τα γεύματά τους για να «τρώγονται με τα μάτια». Θρήσκος λαός γαρ, για να κάνει την ελλιπή σε κρέας διατροφή του πιο γευστική έδωσε έμφαση στο στυλ και την κομψότητα. Επίσης, σύμφωνα με τις αρχές της θρησκείας τους «η διατροφή πρέπει να είναι μια πνευματική εμπειρία που σου προσδίδει μια στιγμή χαλάρωσης κατά την διάρκεια της ημέρας».
Ακολουθώντας την Ιαπωνική αρχή (του να τρώμε με τα μάτια), θα ικανοποιηθεί κάποιος δίνοντας προσοχή στην παρουσίαση. Μια μικρή μερίδα από φιλέτο μοσχαριού με σαλάτα, για παράδειγμα, θα είναι λιγότερο ικανή να σε αφήσει να φύγεις πεινασμένος από το τραπέζι όταν τεμαχιστεί σε φέτες και απλωθεί σε ένα κομψό πιάτο ενώ η σαλάτα τοποθετηθεί σε διάφανο, τεράστιο πιάτο. Οπτικά ερεθίσματα αναστέλλουν την επιθυμία για να φάμε περισσότερο!
Οι Ιάπωνες θεωρούνται από τους λιγότερο λαίμαργους λαούς παγκοσμίως. Έχουν τη συνήθεια να πραγματοποιούν διαλείμματα ανάμεσα στα πιάτα των γευμάτων τους με αποτέλεσμα η αργή κατάποση και η ξεκούραση ανάμεσα σε αυτά να τους οδηγεί να τρώνε λιγότερο αφού νιώθουν περισσότερο χορτασμένοι. Ως προς τα επίπεδα παχυσαρκίας; Κρατηθείτε: Μόλις το 3,5% των κατοίκων της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου έχουν ΔΜΣ>30 όταν το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα ξεπερνά το 20%!
Ιαπωνική διατροφή
Όταν μιλάμε για Ιαπωνική Διατροφή, το μεγαλύτερο κεφάλαιο σαφώς και ανήκει στο ρύζι, το τρόφιμο που πάνω από 2.000 χρόνια αποτελεί το πιο κοινό και σημαντικό στοιχείο στην κουζίνα τους. Για τους Ιάπωνες ένα μπολ ρύζι μπορεί να καταναλωθεί και ως πρωινό, ιδίως όταν αναμιχθεί με ωμό αυγό και σος σόγιας (tamago-kake-gohan) ή με natto (βρασμένοι σπόροι σόγιας με πολύ δυνατό άρωμα) είτε με άλλες γαρνιτούρες. Το δημοφιλέστερο πιάτο παγκοσμίως βασισμένο στο ρύζι είναι το sushi. Παλιότερα ήταν απλά ένα διατηρημένο σε άλμη ψάρι μαζί με ξύδι. Εδώ και αρκετά χρόνια έχουν δημιουργηθεί αρκετές παραλλαγές του, όπως: το Gunkan (μικρές κούπες από ρύζι sushi και αποξηραμένα φύκια γεμισμένα με θαλασσινά), το Temaki (hand rolls από μικρά, λεπτά, αποξηραμένα φύκια με γέμιση από sushi ρύζι, θαλασσινά και λαχανικά), το Oshizushi (πιάτο sushi, στο οποίο το ψάρι πιέζεται πάνω στο sushi ρύζι πάνω σε ένα ξύλινο κουτί το οποίο αποκαλούν: ekiben) και το Chirashi (το οποίο αποτελεί ένα πιάτο όπου τα λαχανικά, τα μανιτάρια και τα θαλασσινά απλώνονται πάνω από το sushi ρύζι).
Διατροφικά εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η σούπα Miso, η οποία συχνά σερβίρεται σαν συνοδευτικό πιάτο και στα τρία κύρια γεύματα. Φτιάχνεται βασικά από διαλυμένο miso (πάστα σόγιας χρώματος καφέ) σε καυτό νερό και αποτελεί πλούσια πηγή σε ισοφλαβόνες, ψευδάργυρο, μαγγάνιο και φαινολικά οξέα όπως το κουμαρικό και το βανιλικό οξύ. Σύμφωνα με αρκετές έρευνες διαπιστώθηκε ότι συστηματική κατανάλωση της σούπας miso έχει σαν αποτέλεσμα την αποφυγή δημιουργίας όγκων στο στήθος των γυναικών. Βέβαια, έχει αρκετό νάτριο (1 κουταλιά της σούπας περιέχει 200-300mgr) αλλά καμία έρευνα δεν έχει δείξει θετική συσχέτιση κατανάλωσης της σούπας με εμφάνιση υπέρτασης. Τουναντίον πολλές έρευνες δείχνουν θετική επίδραση της σούπας με τη μείωση εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ενδεικτικά, οι Αμερικανίδες σε σχέση με τις Ιαπωνίδες έχουν να επιδείξουν μεγαλύτερα ποσοστά ατόμων με καρκίνο στο στήθος και αυτό ίσως να οφείλεται στην κατανάλωση της εν λόγω σούπας.
Ο ρόλος του πράσινου τσαγιού
Επίσης, σημαντική θέση σε αυτή την κουζίνα παίζει το πράσινο τσάι (πλούσιο σε κατεχίνες με τη γαλλική επιγαλλοκατεχίνη-3 ή EGCG να αποτελεί το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό του πράσινου τσαγιού και να έχει θετική επίδραση στην καταπολέμηση του καρκίνου. Η κατανάλωση του τσαγιού αποτελεί ιδιαίτερη ιεροτελεστία για τους Ιάπωνες όπου ολοκληρώνουν ένα γεύμα τους πίνοντάς το, σε αντίθεση με το δυτικό κόσμο που χρησιμοποιεί αλκοόλ ή/και γλυκό. Και μια και αναφέραμε το γλυκό… Οι Ιάπωνες καταναλώνουν 48,8γρ ζάχαρης κατά ΜΟ την ημέρα όταν οι Βρετανοί καταναλώνουν 100,4 γρ αντίστοιχα.
Αν κάποιος είναι φανατικός κρεατοφάγος τότε μάλλον πρέπει να αναζητήσει άλλου τύπου κουζίνα μια και η Ιαπωνική είναι από τις πιο λιτές. Φαγητά όπως το Yakitori (το κλασσικό σε μας σουβλάκι κοτόπουλο σε καλαμάκι), το Tonkatsu (αρκετά τηγανισμένες κοτολέτες που συνήθως σερβίρονται με τεμαχισμένο λαχανικό) και το Nikujaga (δημοφιλές πιάτο από κρέας και πατάτες ή στα ιαπωνικά: niku και jagaimo) αποτελούν την πρώτη γραμμή κρούσης σε μια «κρεατοφαγική διατροφή». Εξάλλου η χορτοφαγία αποτελεί για τη χώρα αυτή ότι η προχειροφαγία για το δυτικό κόσμο.
Οι Ιάπωνες εκπροσωπούν το λαό με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής (74,5) παγκοσμίως, όταν οι Αμερικάνοι έχουν τα 70 χρόνια. Το προσδόκιμο για τις γυναίκες φτάνει στα 86,4 χρόνια με τις Αγγλίδες να ζουν 82,8 και τις Σκοτσέζες 80,7-σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Στατιστικής Υπηρεσίας της Μ. Βρετανίας! Σύμφωνα με τον Ναόμι Μοριγιάμα (συγγραφέα του βιβλίου: «Οι Γιαπωνέζες δεν παχαίνουν ούτε γερνάνε»), ένας μέσος Ιάπωνας τρώει κατά ΜΟ 25% λιγότερο φαγητό από έναν τυπικό άνδρα του δυτικού πολιτισμού.
Επίλογος
Ασφαλώς και η διατροφή τους, πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες, ψάρια, θαλασσινά και φυτική πρωτεΐνη (σόγια), ροφήματα, παίζει σημαντικό ρόλο όπως και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν το θέμα της καθημερινής τους σίτισης και ζωής. Αρκετά θρήσκοι, ήρεμοι άνθρωποι που παρά την εκπληκτική τεχνολογική ανάπτυξη και το υψηλότατο βιοτικό επίπεδο της χώρας τους, δίνουν ακόμα τεράστια έμφαση στα τοπικά έθιμα και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Η κουζίνα τους, προσφέρει μοναδικά ταξίδια στους απανταχού λάτρεις του πρωτότυπου και καλού φαγητού. Δοκιμάστε την!
Κωνσταντίνος Λεοντίου
Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Spashmagazine»