Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν έχει μια αλλά δύο μορφές λίπους, το καφέ και το λευκό. Ποιό είναι «καλύτερο» και τι κάνει το καθένα από αυτά στον οργανισμό μας;

 

Παραδοσιακά ο άνθρωπος στο άκουσμα της λέξης «λίπος» κάνει αρνητικούς συνειρμούς για την υγεία. Το συνδέει με την παχυσαρκία, την κακή εξωτερική εμφάνιση και τα προβλήματα υγείας. Η αλήθεια είναι ότι δεν αναφερόμαστε μόνο σε ένα «λίπος» αλλά ουσιαστικά σε δυο, στο λευκό και το καφέ. Στο «κακό» και το «καλό».

 

Λευκό λίπος

Το λευκό λίπος (ή λευκός λιπώδης ιστός) είναι το τυπικό λίπος που γνωρίζουμε όλοι. Είναι η κύρια αποθήκη ενέργειας στο σώμα μας και η συσσώρευση αυτή μας βοηθά να κρατάμε σταθερή εσωτερική θερμοκρασία. Η περίσσεια λευκού λίπους δημιουργεί προβλήματα υγείας. Προβλήματα που έχουν να κάνουν με αυξημένο σπλαχνικό λίπος, με κεντρικού τύπου παχυσαρκία (δηλαδή παχυσαρκία που αφορά άτομα με μεγάλη περίμετρο μέσης) και ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η υπερχοληστεριναιμία και ο καρκίνος.

 

Καφέ λίπος

Από την άλλη πλευρά, το καφέ λίπος (ή καφέ λιπώδης ιστός) είναι εκείνο το λίπος που αποθηκεύει μεν ενέργεια αλλά σε μικρότερο χώρο από το λευκό. Είναι γεμάτο από μιτοχόνδρια (πλούσια σε σίδηρο κι από εκεί παίρνει το χαρακτηριστικό του χρώμα). Τα μιτοχόνδρια προκαλούν τη διαδικασία της θερμογένεσης. Τα μωρά διαθέτουν μεγαλύτερα ποσά καφέ λίπους σε σχέση με τους ενήλικες. Όσο μεγαλώνουμε λιγοστεύουν τα αποθέματά μας. Στο σώμα μας αποθηκεύεται γύρω από το λαιμό και τους ώμους.

 

Η επιστημονική κοινότητα τις τελευταίες δυο δεκαετίες προσπαθεί να βρει τρόπους να αυξήσει την ποσότητα του καφέ έναντι του λευκού λίπους ως μια πιθανή θεραπεία στην νόσο της παχυσαρκίας.

 

Πώς μετράται το καφέ λίπος

Με πολλούς τρόπους πλέον όπως:

1). Μαγνητική τομογραφία (MRI)  (Yu, Huang, Xu, Wang & Shengong, 2020).

2). Με ένα μικρό δείγμα αίματος και μέτρηση του microRNA-92a (Chen et al, 2016).

3). Με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) και με χρήση ραδιομετρίας μικροκυμάτων και 18F-FDG PET / CT (Crandall et al, 2018).

 

Μόνο στη θεραπεία της παχυσαρκίας χρησιμοποιείται ο καφέ λιπώδης ιστός;

Πλέον της θεραπείας της παχυσαρκίας η ενεργοποίηση του καφέ λιπώδους ιστού βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη (Chondronikola et al, 2014). Μπορεί επίσης να παίξει σημαντικό ρόλο στην υγεία των οστών (Devlin, 2014).

 

Σύμφωνα μάλιστα με πιο πρόσφατη έρευνα, ο καφέ λιπώδης ιστός μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά έναντι χρόνιων νοσημάτων. Οι ερευνητές εξέτασαν 130.000 σαρώσεις PET από περισσότερους από 52.000 ασθενείς και διαπίστωσαν την παρουσία καφέ λίπους σε σχεδόν 10% εξ αυτών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα του 10% είχε 4,6% Σακχαρώδη Διαβήτη ΙΙ (9,5% η ομάδα με το μη ανιχνεύσιμο καφέ λίπος). Το 19% της πρώτης ομάδας είχε αυξημένη ολική χοληστερόλη (22,2% η δεύτερη ομάδα). Ασθένειες όπως υπέρταση και στεφανιαία νόσος ήταν λιγότερο πιθανό να απασχολήσουν τα άτομα της πρώτης σε σχέση με τη δεύτερη ομάδα, όπως παρατήρησαν οι ερευνητές.

Και αυτή η έρευνα επιβεβαίωσε ότι το καφέ λίπος μπορεί να μετριάσει τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία μας (Becher et al, 2021).

 

Ωστόσο οι πραγματικοί μηχανισμοί με τους οποίους το καφέ λίπος μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη υγεία ακόμα δεν είναι σαφείς. Όπως δεν είναι σαφές γιατί κάποιοι γεννιούνται με περισσότερο καφέ από κάποιους άλλους αλλά και αν μέθοδοι όπως η παρατεταμένη παραμονή στο κρύο, διάφορα σχήματα προπόνησης και η αυξημένη κατανάλωση τροφής μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ποσότητας του καφέ λιπώδους ιστού στο σώμα μας.

 

Συμπέρασμα

Το λευκό λίπος έχει συνδεθεί παραδοσιακά με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως η παχυσαρκία, ο καρκίνος, νοσήματα του μεταβολισμού και καρδιαγγειακές παθήσεις. Ο καφέ λιπώδης ιστός αποτελεί το τμήμα του λίπους που έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την παχυσαρκία. Μελέτες δείχνουν ότι άτομα με αυξημένο καφέ λιπώδη ιστό διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης ασθενειών όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, μυοσκελετικά προβλήματα και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, το ότι όσο μεγαλώνουμε αυτός μειώνεται αλλά και ότι ακόμα και σήμερα οι επιστήμονες δεν έχουν βρει τον ακριβή τρόπο δράσης δείχνουν ότι η μελέτη του θα αποτελέσει ένα συναρπαστικό χώρο μελέτης για τα επόμενα χρόνια. Σημαντικό πεδίο έρευνας αποτελεί και η μετατροπή του λευκού σε καφέ λίπος.

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Becher, T., Palanisamyy, S., Kramer, D. J., Eljalby, M., Marx, S. J., Wibmer, A. G., Butler, S. D., Jiang, C. S., Vaughan, R., Schöder, H., Mark, A. & Cohen, P. (2021). Brown adipose tissue is associated with cardiometabolic health. Nature Medicine. doi: 10.1038/s41591-020-1126-7

Chen, Y., Buyel, J. J., Hanssen, M. J. W., Siegel, F., Pan, R., Naumann, J., Schell, M., van der Lans, A., Schlein, C., Froehlich, H., Heeren, J., Virtanen, K. A., Lichtenbelt, W., Pfeifer, A. (2016). Exosomal microRNA miR-92a concentration in serum reflects human brown fat activity. Nature Communications, doi: 10.1038/ncomms11420

Chondronikola, M., Volpi, El., Børsheim, E., Porter, C., Annamalai, P., Enerbäck, S., Lidell, M. E., Saraf, M. K., Labbe, S. M., Hurren, N. M., Yfanti, C., Chao, T., Andersen, C. R., Cesani, F., Hawkins, H. & Sidossis, L. S. (2014). Brown Adipose Tissue Improves Whole-Body Glucose Homeostasis and Insulin Sensitivity in Humans. Diabetes, 63(12), pp. 4089-4099.

Crandall, J. P., Joo, H. O., Gajwani, P., Leal, J. P., Mawhinney, D. D., Sterzer, F. & Wahl, R. L. (2018). Measurement of Brown Adipose Tissue Activity Using Microwave Radiometry and ¹⁸F-FDG PET/CT. The Journal of Nuclear Medicine, 59(8), pp. 1243-1248.

Devlin, M. J. (2014). The “Skinny” on brown fat, obesity, and bone. American Journal of Physical Anthropology, doi: https://doi.org/10.1002/ajpa.22661

Yu, Q., Huang, S., Xu, T., Wang, Y. & Shengong, J. (2020). Measuring Brown Fat Using MRI and Implications in the Metabolic Syndrome. Journal of Magnetic Resonance Imaging, doi: https://doi.org/10.1002/jmri.27340

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc