Κυτταρίτιδα και διατροφή

Η κυτταρίτιδα αποτελεί ένα αντικείμενο μελέτης στην κοσμετική και την δερματολογία εδώ και πολλά χρόνια. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τον ρόλο της Διατροφής ως μέσο παρέμβασης και θεραπείας στο «πρόβλημα» αυτό.

Μπορεί η διατροφή ως μέσο θεραπείας να χρησιμοποιηθεί στην καταπολέμηση της κυτταρίτιδας και με ποιο τρόπο; Είναι το ίδιο αποτελεσματική με τις παραδοσιακές θεραπευτικές μεθόδους ή όχι; Αποτελεί μοναδικό «προνόμιο» των γυναικών ή αφορά και τον ανδρικό πληθυσμό;

 

Ας ξεκινήσουμε από τους ορισμούς:

 

Τι είναι η κυτταρίτιδα και γιατί αφορά κυρίως τις γυναίκες

Η κυτταρίτιδα είναι μια δερματική αλλοίωση που συχνά περιγράφεται ως «πορτοκαλί φλούδα», «στρώμα» ή «κοπιαστική» εμφάνιση στους μηρούς, στους γλουτούς και μερικές φορές χαμηλότερη στην κοιλιά και στα άνω μέρη των βραχιόνων των αλλιώς υγιών γυναικών. Περίπου το 85% της μετα-εφηβικής γυναίκας έχει μια μορφή κυτταρίτιδας. Αν και σπάνια παρατηρούνται σε άνδρες, αυτοί οι άνδρες που παρουσιάζουν κυτταρίτιδα είναι συνήθως ανεπαρκείς σε αρσενικές ορμόνες (Avram, 2004). Οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετική οργανωτική δομή συνδετικού ιστού στο πρώτο στρώμα του υποδόριου λίπους. Στις γυναίκες, ο λιπώδης ιστός περιέχεται σε δομές που μοιάζουν με θαλάμους που ευνοούν την επέκταση του λιπώδους ιστού στο χόριο. Αντίθετα, οι άνδρες έχουν ένα δίκτυο διασταυρούμενης αρχιτεκτονικής συνδετικού ιστού, σχηματίζοντας μικρότερες πολυγωνικές μονάδες που επιτρέπουν την επέκταση πλευρικών και εσωτερικών αποθέσεων του υποδόριου λίπους, αλλά με μικρή προεξοχή (αν υπάρχει) στο χόριο. Επίσης, οι άντρες έχουν παχύτερη επιδερμίδα και στρώματα ιστών χόρτου στους μηρούς και τους γλουτούς από τις γυναίκες.

Το όνομα προέρχεται από τη γαλλική ιατρική βιβλιογραφία γύρω στο 1816. Το αρχικό όνομα, η κυτταρίτιδα, υπονοούσε ότι είναι μια ασθένεια, ωστόσο χρόνια μελέτης διαψεύδουν αυτή τη θεωρία της νόσου. Στην πραγματικότητα, μέρος της επιστημονικής βιβλιογραφίας αναφέρεται σε αυτή την αλλαγή της κατάστασης του δέρματος ως «λεγόμενη κυτταρίτιδα, εφευρεμένη ασθένεια» (Kravitz & Achenbach, 2019).

 

Για την καλύτερη κατανόηση της κυτταρίτιδας είναι απαραίτητη μια ανασκόπηση της μικροανατομίας του δέρματος. Το εξωτερικό στρώμα του δέρματος αναφέρεται ως επιδερμίδα. Αμέσως κάτω από αυτό είναι το χόριο (που ονομάζεται επίσης corium), το οποίο είναι γεμάτο πλούσια με θυλάκια τρίχας, ιδρωτοποιούς αδένες, αιμοφόρα αγγεία, υποδοχείς νεύρων και συνδετικό ιστό. Το επόμενο στρώμα ιστού είναι το πρώτο από τα δύο στρώματα του υποδόριου λίπους  (Rawlings, 2006). Σε αυτή την πρώτη περιοχή του υποδόριου λίπους (που ονομάζεται σπογγώδης στρώση με θαλάμους με λιπώδη κύτταρα (ή λοβούς) που είναι διατεταγμένοι κατακόρυφα στις γυναίκες), όπου περιγράφεται η επικρατούσα τεκμηριωμένη κατανόηση της κυτταρίτιδας. Σύμφωνα με αυτή την επιστημονική εξήγηση, η κυτταρίτιδα προκαλείται από μικρές προεξοχές λίπους (που ονομάζονται papillae adiposae) στο χόριο. Αυτή η δομική αλλοίωση του υποδόριου λίπους που προεξέχει (ή κήλη) στο χόριο δίνει στο δέρμα την «ανώμαλη» εμφάνιση που αναφέρεται ως κυτταρίτιδα (Sadick & Magro, 2007). Αυτή η θεωρία έχει επιβεβαιωθεί χρησιμοποιώντας απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού, ηχογραφία (ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας για την κατασκευή εικόνας και βιοψία δέρματος. Μια δεύτερη, παρόμοια θεωρία προσθέτει ότι η κυτταρίτιδα είναι αποτέλεσμα χαλαρότητας (ή εξασθένησης) στις ζώνες του συνδετικού ιστού στο χόριο που επιτρέπει την εμφάνιση των προεξοχών του λίπους (Pierard, Nizet & Pierard-Franchimont, 2000).

Κατά τη διάρκεια του τέλους του 3ου εξαμήνου της εμβρυϊκής ανάπτυξης, οι διαφορές της δομής του φύλου γίνονται εμφανείς και εκδηλώνονται κατά τη γέννηση. Οι μεταβολές των ορμονών μεταξύ των φύλων εξηγούν σε μεγάλο βαθμό αυτή την απόκλιση της δομής του δέρματος. Έχει αποδειχθεί ότι οι άνδρες που γεννιούνται με έλλειψη αρσενικών ορμονών θα έχουν συχνά εμφάνιση υποδόριων λιπαρών κυττάρων παρόμοιες με τις γυναίκες (Wanner & Avram, 2008).

 

Θεραπευτικές μέθοδοι

Για την ίαση της κυτταρίτιδας χρησιμοποιούνται κατά κόρον τεχνικές όπως χειρουργικές επιλογές (λιποαναρρόφηση, υποδιαίρεση), ενέσιμες παρεμβάσις (ενέσεις), μη επεμβατικές συσκευές (μασάζ), θερμοπηγές (θερμοθεραπεία), τοπικές αλοιφές, βότανα, λέιζερ και επεξεργασίες των κρουστικών κυμάτων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλές από τις μελέτες θεραπείας κυτταρίτιδας έχουν ολοκληρωθεί με σχετικά μικρά μεγέθη δείγματος και γενικά δεν παρακολουθούν τους συμμετέχοντες για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Επίσης, μερικές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των αποτελεσμάτων των ασθενών συχνά βασίζονται περισσότερο στην ανθρώπινη παρατήρηση παρά στην επιστημονική αξιολόγηση. Τέλος, είναι δύσκολο να αποκλεισθούν εξωτερικοί παράγοντες όπως η αλλαγή στη διατροφή και την άσκηση κατά την ερμηνεία των αποτελεσμάτων μερικών μελετών (Kravitz & Achenbach, 2019).

 

Ποιος ο ρόλος της διατροφής

Αρκετοί ερευνητές έχουν προτείνει ότι μια στοχευμένη δίαιτα για τη μείωση του λιπώδους ιστού μπορεί να παρεμβαίνει στη σοβαρότητα της κυτταρίτιδας. Άλλοι υπογραμμίζουν ότι η σύνθεση της διατροφής φαίνεται να διαδραματίζει πιο σημαντικό ρόλο από το προφίλ θερμίδων για την απώλεια βάρους και τον έλεγχο της κυτταρίτιδας (Marques et al., 2016).

Σε έρευνα που πραγματοποίησαν ο Μαρκές με τους συνεργάτες του, 32 υγιείς γυναίκες, ηλικίας 25 έως 40 ετών συμπεριλήφθηκαν. Έλαβαν αυστηρές οδηγίες για μια ελεγχόμενη διατροφή που έπρεπε να ακολουθηθεί για τρεις μήνες. Οι αξιολογήσεις πραγματοποιήθηκαν στην αρχή και στο τέλος της μελέτης, οι οποίες περιελάμβαναν τέσσερις παραμέτρους: 1) Φωτομετρική κλίμακα σοβαρότητας κυτταρίτιδας. 2) Ανθρωπομετρικές μετρήσεις 3) Ελαστικότητα δέρματος και 4) Πυκνότητα κολλαγόνου ή ηχογένεια και μήκος της γραμμής διασύνδεσης υποδόρια. Τα δεδομένα συγκρίθηκαν με τη συσχέτιση μεταξύ T-δοκιμασίας, Wilcoxon και Pearson για στατιστικές αναλύσεις.

Όμως μόλις 14 ολοκλήρωσαν τη μελέτη. Παρόλο που τα αποτελέσματα της φωτοηλεκτρικής κλίμακας μειώθηκαν, δεν υπήρχε διαφορά στον βαθμό σοβαρότητας της κυτταρίτιδας. Υπήρξαν σημαντικές μειώσεις στη μέτρηση του σώματος. Η ελαστικότητα του δέρματος δεν έδειξε σημαντική αλλαγή. Από την άλλη πλευρά, η δερματική πυκνότητα ή η ηχογένεση έδειξε σημαντική αύξηση στην δεξιά και αριστερή πλευρά. Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε διαφορά στο μήκος της γραμμής δερμί-υποδερμίδος.

 

Οπότε, η ελεγχόμενη δίαιτα ήταν αποτελεσματική για τη μείωση του βάρους και της σωματικής σύνθεσης, αλλά παρά την αύξηση της πυκνότητας δερματικού κολλαγόνου, δεν μπορούσε να ανιχνευθεί κλινική επίδραση στην κυτταρίτιδα (Marques et al., 2016).

Από την άλλη πλευρά, άλλοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η βελτίωση της διατροφής και της άσκησης είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να βελτιωθεί η εμφάνιση της κυτταρίτιδας (Avram, 2004). Έχει αποδειχθεί ότι οι γυναίκες που θα αδυνατίσουν έχουν λιγότερη εμφάνιση κυτταρίτιδας (Sadick & Margo, 2007). Έτσι, θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα θερμιδικής δίαιτας περιορισμένο σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα συνολικής άσκησης (αερόβια άσκηση και κατάρτιση αντίστασης) για τη μείωση κάποιου υποκείμενου σωματικού λίπους. Η ιστολογική (μικροσκοπική δομή των ιστών) δείχνει ότι τα λιπώδη κύτταρα ανασύρονται ελαφρώς από το χόριο με απώλεια βάρους (Rawlings, 2006).

 

Πάμε τώρα να δούμε μερικά τρόφιμα που πρέπει και κάποια που δεν πρέπει να καταναλωθούν για την μείωση ή εξάλειψη της κυτταρίτιδας:

Να αποφεύγονται:

• Τροφές πλούσιες σε νάτριο (παστά τρόφιμα, μπέικον, λοιπά αλλαντικά, αλμυρά τυριά) μια και προκαλούν κατακράτηση υγρών.
• Η κονσερβοποιημένη σούπα μπορεί να είναι μια απλή λύση για το δείπνο, αλλά οι περισσότερες είναι φορτωμένες με αλάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση νερού και αφυδάτωση, καθιστώντας το «ζάρωμα» πιο έντονο απ’ ότι είναι.
• Αποφυγή ζάχαρης: Μειώνει την παραγωγή κολλαγόνου η οποία ούτως ή άλλως μειώνεται με την πάροδο των χρόνων.
• Σάλτσες μπάρμπεκιου και γενικά σάλτσες σαλατών: Ταυτόχρονα παίρνετε και ζάχαρη και αλάτι. Ακόμα χειρότερα: Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, ένα πρόσθετο που αυξάνει την όρεξη. Πιθανή επίσης η απελευθέρωση της ινσουλίνης, ορμόνης που παίζει πρωτεύοντα ρόλο στον μεταβολισμό του λίπους.
• Πίτσα και τρόφιμα υψηλά σε κορεσμένο λίπος: Μπορεί να επιβραδύνουν την κυκλοφορία του αίματος και τη ροή του οξυγόνου. Ως αποτέλεσμα, οι συνδετικοί ιστοί αποδυναμώνονται, καθιστώντας πιο εμφανές στο δέρμα.
• Τρόφιμα πλούσια σε trans λιπαρά οξέα: Μαργαρίνες, προϊόντα βαθιάς κατάψυξης και αλλαντικά όχι μόνο είναι επικίνδυνα για την καρδιά σας, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσουν αποδυνάμωση των ιστών του δέρματος, καθιστώντας το δέρμα ακόμα πιο «έντονο».
• Αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ και οι τοξίνες αυτού συμβάλλουν στην δημιουργία της κυτταρίτιδας.

 

Προτείνονται:

• Κόλιαντρο: Αυτό το βότανο βοηθά στην απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων από το σώμα που τείνουν να κρύβονται στα λιποκύτταρα. Αυτά τα βαρέα μέταλλα μπορούν να διαταράξουν τη φυσιολογική λειτουργία των ιστών και, ως εκ τούτου, να αποτρέψουν το σώμα σας από την επούλωση και τη σωστή λειτουργία. Με τη μείωση των συνολικών τοξινών στο σώμα σας, μπορείτε να βοηθήσετε να απαλλαγείτε από το υπερβολικό αποθηκευμένο λίπος, το οποίο μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί η εμφάνιση της κυτταρίτιδας.
• Μαϊντανός: Αυτό το βότανο λειτουργεί ως διουρητικό, το οποίο βοηθά στην εξάτμιση των νεφρών σας, αποτρέποντας τη φούσκωμα και την κατακράτηση νερού. Επίσης, ο μαϊντανός είναι επίσης μια πλούσια πηγή βιταμινών Α, C και Ε, θρεπτικά συστατικά σημαντικά για υγιή, ζωντανή επιδερμίδα που βοηθούν στην εξομάλυνση της εμφάνισης της κυτταρίτιδας.
• Φαγόπυρο: Το φαγόπυρο είναι εύπεπτο ψευτοδημητριακό ολικής αλέσεως, το οποίο, εκτός από την πλήρη πρωτεΐνη, είναι επίσης πλούσιο σε βιταμίνες Β και φυτικές ίνες. Επίσης περιέχει υψηλές ποσότητες λυσίνης, ένα αμινοξύ που βοηθά στην αποκατάσταση του ιστού του σώματος και του κολλαγόνου.
• Ξηροί καρποί: Πλούσιοι σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ΠΛΟ), μαγνήσιο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, δεν δεσμεύουν μόνο επιβλαβείς ενώσεις όπως τοξικές χημικές ουσίες, αλλά διατηρουν επίσης σε υγιή στοιχεία (όπως το νερό) για να κάνει το δέρμα σας μαλακότερο, πληρέστερο και χωρίς ρυτίδες. Τα ΠΛΟ μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην καθυστέρηση της γήρανσης του δέρματος μειώνοντας τη φυσική παραγωγή του σώματος των φλεγμονωδών ενώσεων.
• Φρούτα: Ειδικά τα εσπεριδοειδή λόγω της υψηλής τους περιεκτικότητας σε βιταμίνη C και A. Ειδικά η C βοηθά στην παραγωγή του κολλαγόνου.
• Νερό: Η ενυδάτωση του οργανισμού αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην μείωση της κυτταρίτιδας.

 

 

 

 

Επίλογος

Συμπερασματικά, η θεραπεία της κυτταρίτιδας, που αποτελεί σημαντική ανησυχία για πολλές γυναίκες, παραμένει μια μεγάλη πρόκληση. Αν και αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τις επιπτώσεις ενός ευρέος φάσματος προϊόντων / διαδικασιών σε τελικά σημεία που σχετίζονται με την κυτταρίτιδα, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έχουν σημαντικές μεθοδολογικές ατέλειες. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν σαφείς κλινικές ενδείξεις ότι οι αξιολογούμενες θεραπείες έχουν καλή αποτελεσματικότητα στη μείωση της κυτταρίτιδας, με τα πιο ελπιδοφόρα αποτελέσματα που παρουσιάζονται με τη θεραπεία ακουστικών κυμάτων (Springer, 2015).

Ωστόσο, η υιοθέτηση ενός υγιούς προφίλ υγείας που περιλαμβάνει συγκεκριμένο τρόπο διατροφής μαζί με κατάλληλο πρόγραμμα σωματικής άσκησης σαφώς προσφέρουν βελτίωση στο πρόβλημα της κυτταρίτιδας. Το οποίο είναι μεν πολυπαραγοντικό αλλά επ ουδενί δεν συνδέεται με γενικό πρόβλημα υγείας.

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Avram, M. (2004). Cellulite: a review of its physiology and treatment. Journal of Cosmetic and Laser Therapy, 6, pp. 181-185.

Kravitz, L. & Achenbach, N. J. (2019). Cellulite: A review of its anatomy, physiology and treament. [online]. [Ημερομηνία πρόσβασης: 28 Ιούλη]. Διαθέσιμο στο: https://www.unm.edu/~lkravitz/Article%20folder/cellulite2.html

Marques, N. C., Soares, J. L. M., Guadanhim, L. R. S., Sternberg, F. fa., Picosse, F. R., Yarak, S. & Bagatin. E. (2016). Does a controlled diet improve cellulite?. International Journal of Nutrition, 2(1), pp. 25-37.

Pierard, G. E., Nizet, J. L. & Pierard-Franchimont, C. (2000). Cellulite: from standing fat herniation to hypodermal stretch marks. American Journal of Dermatopathology, 22(1), pp. 34-37.

Rawlings, A. (2006). Cellulite and its treatment. International Journal of Cosmetic Science, 28, pp. 175-190.

Sadick, N. & Magro, C. (2007). A study evaluating the safety and efficacy of the Velasmooth™ system in the treatment of cellulite. Journal of Cosmetic and Laser Therapy, 9, pp. 15-20.

Smith, D. L. (2017). 21 best and worst foods for cellulite. [online]. [Ημερομηνία πρόσβασης: 28 Ιούλη]. Διαθέσιμο στο: https://www.eatthis.com/foods-that-cause-cellulite/

Springer, A. (2015). Cellulite: no clear evidence that any type of treatment is effective. Drugs & Therapy Perspectives, 31(12), pp. 437-440.

Wanner, M. & Avram, M. (2008). An evidence-based assessment of treatments for cellulite. Journal of Drugs in Dermatology, 7(4), pp. 341-345.

 

 

 

Κωνσταντίνος Λεοντίου

Διατροφολόγος-Διαιτολόγος, MSc